Yanlış Hesaplar

Yanlış Hesaplar 

Ulus, "Uzaktan" s. 3 

1957-08-21 

UZAKTAN

Yanlış hesaplar

Demokrat Parti iktidarı, demokrasiden uzaklaştıkça, buna muhalefet edecek yurttaşların küçük bir azınlıktan ibaret kalacağını düşünmüş, fakat, «Zorlandıkça Büyüyen Engel» başlıklı yazımızda belirttiğimiz gibi, bu azınlığı kendi emellerine âlet etmeksizin Türkiye'ye diktatörlüğü yerleştiremiyeceğini hesaplamamıştır.

Oysa, son 2—3 yıllık gelişmeler göstermiştir ki, Türkiye'de aydın azınlık, sırf, diktatörlüğe doğru gidişte D.P. ile işbirliğinden kaçınarak, bu gidişe karşı en müessir bir mukavemet meydana getirebilecek durumdadır.

Demokrat Parti liderleri, fertlerin geçim imkânları üzerinde oynamakla onları bütün emellerine âlet edebileceklerini düşünürken, insan hayatında mânevi etkenlerin bazan maddî etkenlerden daha ağır basabileceğini, hele tarih boyunca mânevi değerlere maddî değerlerden çok daha üstün yer vermiş olan Türk toplumunda, genel olarak, maddî etkenlerin fert davranışında ne kadar az rol oynayabileceğini hatırlarına getirmemişlerdir. Belki kendi çevrelerini dolduran küçük bir menfaatçi zümre de, Demokrat Parti liderlerine Türk toplumunun bu niteliğini, böyle mânevi geleneklerini unutturucu bir rol oynamıştır.

Örneğin, Milli Eğitim Bakanina üniversite profesörlerini, Adalet Bakanına yargıçları, başka bakanlara kendi emirlerindeki memurları, sebep göstermeksizin, sorgusuz sualsiz, hak arama imkânı bile bırakmaksızın işden atma imkânını vermekle, bütün bu zümreleri baskı altında tutup istedikleri yöne çekebileceklerini; yargıçları, değil yalnız Anayasanın ilkel bir hukuk anlayışının bile dışına sürükleyip, üniversitelerdeki bilim adamlarını kendi bilimsel kanılarından ayırıp, memurları doğru yoldan, kanun ve nizamnamelerden, topluma karşı, yurttaşlara karşı sorumluluk duygusundan uzaklaştırıp kayıtsız şartsız kendi iradelerine bağlıyabileceklerini sanmışlardır.

Fakat bütün bu sahalardaki aydınların büyük çoğunluğu üzerinde, kendi çevrelerinin, dost ve akrabalarının mânevi baskısı, geçim kaygısının doğurduğu maddî menfaat baskısından, gün geçtikçe daha ağır basar hale gelmiştir, öyle ki geçim imkânları iktidarın elin de bulunan ve iktidarın anti — demokratik tutumunu icraat safhasına aksettirmek hususunda kilit mevkiler tutan birçok aydınlar, şimdi adım başında, iktidarın gazabını üzerlerine çekmekle, kendi çevreleri içinde yapayalnız bırakılmak şıklarından birini seçmek zorunda kalmaktadırlar. Böyle bir seçme yapmağa zorlananlar arasında, birinci şıkkı seçenlerin, aynı, çevreleri içinde yapayalnız kalmaktan, manen ezilmektense, iktidarın gazabına uğrayıp maddî bakımdan ezilmeyi göze alanların orantısı, günden güne hissedilir derecede artmaktadır.

Bu durumda, iktidar partisi, seçimleri yenileyip kazansa, ve anti — demokratik tutumunu çoğunluğa güya tasdik ettirdiğini ileri sürme imkânını elde etse bile, seçimlerden sonra gene bugünkü mânevi mukavemet çemberi içine düşecek ve baskı teşebbüslerini arttırdıkça bu çemberin daraldığını, kendisini daha çok bunalttığını hissedecektir.

Buna karşı, Demokrat Parti iktidarı, bir kısım aydınların mukavemetine rağmen tutunmağa muvaffak olmuş bazı diktatörlüklerden de örnek alabilecek durumda değildir. Çünkü o diktatörlüklerde idare, her türlü mânevi mukavemeti silâh kuvvetiyle ezmek imkânına sahiptir.

Türkiye'de ise, Demokrat Parti iktidarının elinde böyle bir imkân da yoktur ve olmayacaktır. Cumhuriyet Türkiyesinde böyle bir teşebbüsün, kendilerini umduklarından çok daha başka bir durumla karşılaştırabileceğini idare başındakilerin pek iyi bildikleri şüphesizdir.

Onun için, Demokrat Parti, seçimleri kazansa bile, diktatörlük yolunda düştüğü çıkmazdan kurtulamıyacak, memleketteki gerginliği, huzursuzluğu, maddî ve mânevi sıkıntıları büsbütün arttırmaktan başka bir sonuç elde etmiş olmayacaktır.

Kaldı ki, aydın zümre dışında kalan çoğunluğun kendisini destekliyeceğine güvenmesi de, büyük bir ihtimalle, aydın azınlığın mukavemet imkânlarını hesaplarken dayandığı kadar yanlış hesaplara dayanmaktadır.

Cambridge, MASS.

Bülent ECEVİT