Cumhurbaşkanı Evinin Yeri
Title:
Cumhurbaşkanı Evinin Yeri
Source:
Ulus, "Günün Işığında" s. 3
Date:
1956-07-09
Location:
Atatürk Kitaplığı, 152/32
Text:
GÜNÜN IŞIĞINDA
Cumhurbaşkanı evinin yeri
Amerikan Cumhurbaşkanlarının oturduğu «Beyaz Ev», Washington'un en işlek yerlerinden birinde, bir düzlüktedir. Küçük sayılabilecek bahçesi pek alçak bir parmaklıkla çevrilidir. Sokaktan geçenler, Beyaz Evi, Beyaz Evin pencerelerini, Beyaz Eve girip çıkanları görebilirler. Herhangi bir Amerikan vatandaşı isterse bütün gün bahçe kapısına dikilebilir. Bazı günler girip Beyaz Evin içini de gezebilir.
Bundan birkaç gün önce, dünyadan pek haberi olmadığı anlaşılan bir Türk gazetesi, şöyle bir soru ortaya atmıştı:
«Amerikan gazetecisi kendi Devlet Reisinin harimini, Beyaz Sarayın mahremiyetini ihlâl hakkını kendinde görür ve Devlet Reisinin ikametgâhını, basılmağa hazırlanan, bir eroin fabrikası gibi gözetlemeğe vazifeli olduğuna inanır mı?»
Birincisi, «Beyaz Saray» değil, «Beyaz Ev»... Yanılmıyorsak Falih Rıfkı Atay'ın da bir kaç yıl önce belirttiği gibi, Amerikan Cumhurbaşkanlarının mütevazi ikametgâhına «saray» lık payesini biz vermişizdir. Yoksa «White House» un tam tercümesi «Beyaz Ev» dir.
İkincisi Amerika'da Cumhurbaşkanlarının «mahremiyet» i olmadığı için «mahremiyetin ihlâli» de söz konusu olamaz.
Üçüncüsü, belli başlı Amerikan gazetelerinin Beyaz Evi «gözetlemekle vazifeli» muhbirleri vardır.
Tabiî Amerika'da hiç kimsenin, en kötü niyetlilerin bile aklına, Beyaz Evi gözetliyenlerin orasını bir «eroin fabrikası» sanmış olabilecekleri ihtimali gelmez.
Amerika'da bir Cumhurbaşkanı nezle olsa, bu bir haberdir. Şimdiki Cumhurbaşkanının son ameliyatı sırasında, bir gazete, bütün birinci sayfayı kaplıyan şu kocaman başlıkla çıktı: «İke bıçağın altında»... Kimse de bu başlığı «suizannı davet edici mahiyette» görmedi.
Başkan Eisenhower islerinden yorulup 2 gün golf oynamağa gitse, gazeteler, bir Cumhurbaşkanının bu kadar çok golf oynamağa vakit bulup bulamıyacağını günlerce tartışırlar. Kimse böyle tartışmaları «hürmete münafi» saymaz. Golf oynamasına karıştıkları için, gazeteler, «Devlet Reisinin harimini ihlâl» etmekle de suçlandırılmazlar.
*
Kırallıkla yönetilmesine rağmen, İngiltere'de de durum Amerika'dakinin eşidir. Buchingham Sarayı, Londra'nın en işlek yerlerinden birindedir. Bir çok şehir otobüsleri Buchingham Sarayının çevresinden dolanır. Sarayın pencerelerine bakarak gecenin hangi saatinde Kraliçenin hangi odada bulunduğunu anlamak bile kaabildir.
Saraya kimlerin girip çıktığını görmek için saatlerce saray kapısında bekleyen meraklı vatandaşlara rastlanır. Saray muhafızları, böyle meraklıları daha bol sayıda oraya çekecek tarz da giydirilip kuşatılmıştır.
Kıraliçe ile eşinin «mahremiyet» leri sık sık gazetelerde tartışma konusu olur. Hele Kiraliçenin kız kardeşi bir kavalye değiştirecek olsa, ertesi gün bütün gazeteler bunu yazar. Bazıları, o kadar sık kavalye değiştirmesini tenkid de ederler. Kıral ailesinden kimin kiminle evlenebileceğini, gazetelerin yayınları, ve halkın "bu yayınlarda aksettirilen tercihi tayin eder.
Bu şekilde «mahremiyetinin ihlâli» ne tahammül edemiyen bir kıral veya kıraliçe çıkarsa, başbakandan basın hürriyetinin kısılmasını istemez, Edward VIII.in yaptığı gibi, kırallıktan ayrılır.
*
Yüksek mevkiler işgal eden kimselerin durumu, bütün demokratik memleketlerde böyledir. Hiç birinin, «ihlâl» edilebilecek bir «mahremiyet» i yoktur. Holânda Kıraliçesi bir falcı kadınla ahbaplık ediyor diye Holânda basını demediğini bırakmıyor.
Bizde de Cumhurbaşkanlığı için yavaş yavaş bu şartların hazırlanması gerekir. Bu yolda ilk adım olarak bizim aklımıza gelen bir tedbir, maddî imkân bulunur bulunmaz, Ankara'nın en işlek bir yerinde, Cumhurbaşkanlığı için, mütevazi olmakla beraber ihtiyaçlara da yetecek yeni bir ev yaptırılmasıdır. Bu ev herkesin gözü önünde bulunmalıdır. Meselâ B.M.M. yeni binasına taşındıktan sonra, simdiki Meclis binasının yerinde Cumhurbaşkanlığı için böyle bir ev yaptırılabilir.
O zaman nasıl olsa Cumhurbaşkanı evinin çevresinde devamlı olarak şehir otobüsleri, otomobiller, yaya vatandaşlar dolaşabileceği için, görevli olarak bu evin kapısına gidecek gazeteciler de şüpheyi davet etmezler, ve kimsenin aklına, gazetecilerin bu evi «bir eroin fabrikası» sanmış olabilecekleri ihtimali gelmez.
Cumhurbaşkanlığı evinin böyle işlek bir yerde olmasına, emniyet mülâhazalarile itiraz etmek çok yakışıksız olur. Çünkü bir cumhurbaşkanının emniyeti için, her türlü polis tedbirlerinden daha müessir bir teminat vardır. Bu teminat, Cumhurbaşkanının, devlet işlerindeki tutumu, tarafsızlığı, ve özel hayatındaki hareket tarzı ile, bütün vatandaşlar arasında uyandıracağı sevgi ve saygıdır.
Hem vatandaşların, Cumhurbaşkanlarını böyle kendi gözlerinin önünde yaşar görmekten derin haz duyacaklarını da ilâve etmeğe lüzum yoktur.
Bülent ECEVİT
Cumhurbaşkanı evinin yeri
Amerikan Cumhurbaşkanlarının oturduğu «Beyaz Ev», Washington'un en işlek yerlerinden birinde, bir düzlüktedir. Küçük sayılabilecek bahçesi pek alçak bir parmaklıkla çevrilidir. Sokaktan geçenler, Beyaz Evi, Beyaz Evin pencerelerini, Beyaz Eve girip çıkanları görebilirler. Herhangi bir Amerikan vatandaşı isterse bütün gün bahçe kapısına dikilebilir. Bazı günler girip Beyaz Evin içini de gezebilir.
Bundan birkaç gün önce, dünyadan pek haberi olmadığı anlaşılan bir Türk gazetesi, şöyle bir soru ortaya atmıştı:
«Amerikan gazetecisi kendi Devlet Reisinin harimini, Beyaz Sarayın mahremiyetini ihlâl hakkını kendinde görür ve Devlet Reisinin ikametgâhını, basılmağa hazırlanan, bir eroin fabrikası gibi gözetlemeğe vazifeli olduğuna inanır mı?»
Birincisi, «Beyaz Saray» değil, «Beyaz Ev»... Yanılmıyorsak Falih Rıfkı Atay'ın da bir kaç yıl önce belirttiği gibi, Amerikan Cumhurbaşkanlarının mütevazi ikametgâhına «saray» lık payesini biz vermişizdir. Yoksa «White House» un tam tercümesi «Beyaz Ev» dir.
İkincisi Amerika'da Cumhurbaşkanlarının «mahremiyet» i olmadığı için «mahremiyetin ihlâli» de söz konusu olamaz.
Üçüncüsü, belli başlı Amerikan gazetelerinin Beyaz Evi «gözetlemekle vazifeli» muhbirleri vardır.
Tabiî Amerika'da hiç kimsenin, en kötü niyetlilerin bile aklına, Beyaz Evi gözetliyenlerin orasını bir «eroin fabrikası» sanmış olabilecekleri ihtimali gelmez.
Amerika'da bir Cumhurbaşkanı nezle olsa, bu bir haberdir. Şimdiki Cumhurbaşkanının son ameliyatı sırasında, bir gazete, bütün birinci sayfayı kaplıyan şu kocaman başlıkla çıktı: «İke bıçağın altında»... Kimse de bu başlığı «suizannı davet edici mahiyette» görmedi.
Başkan Eisenhower islerinden yorulup 2 gün golf oynamağa gitse, gazeteler, bir Cumhurbaşkanının bu kadar çok golf oynamağa vakit bulup bulamıyacağını günlerce tartışırlar. Kimse böyle tartışmaları «hürmete münafi» saymaz. Golf oynamasına karıştıkları için, gazeteler, «Devlet Reisinin harimini ihlâl» etmekle de suçlandırılmazlar.
*
Kırallıkla yönetilmesine rağmen, İngiltere'de de durum Amerika'dakinin eşidir. Buchingham Sarayı, Londra'nın en işlek yerlerinden birindedir. Bir çok şehir otobüsleri Buchingham Sarayının çevresinden dolanır. Sarayın pencerelerine bakarak gecenin hangi saatinde Kraliçenin hangi odada bulunduğunu anlamak bile kaabildir.
Saraya kimlerin girip çıktığını görmek için saatlerce saray kapısında bekleyen meraklı vatandaşlara rastlanır. Saray muhafızları, böyle meraklıları daha bol sayıda oraya çekecek tarz da giydirilip kuşatılmıştır.
Kıraliçe ile eşinin «mahremiyet» leri sık sık gazetelerde tartışma konusu olur. Hele Kiraliçenin kız kardeşi bir kavalye değiştirecek olsa, ertesi gün bütün gazeteler bunu yazar. Bazıları, o kadar sık kavalye değiştirmesini tenkid de ederler. Kıral ailesinden kimin kiminle evlenebileceğini, gazetelerin yayınları, ve halkın "bu yayınlarda aksettirilen tercihi tayin eder.
Bu şekilde «mahremiyetinin ihlâli» ne tahammül edemiyen bir kıral veya kıraliçe çıkarsa, başbakandan basın hürriyetinin kısılmasını istemez, Edward VIII.in yaptığı gibi, kırallıktan ayrılır.
*
Yüksek mevkiler işgal eden kimselerin durumu, bütün demokratik memleketlerde böyledir. Hiç birinin, «ihlâl» edilebilecek bir «mahremiyet» i yoktur. Holânda Kıraliçesi bir falcı kadınla ahbaplık ediyor diye Holânda basını demediğini bırakmıyor.
Bizde de Cumhurbaşkanlığı için yavaş yavaş bu şartların hazırlanması gerekir. Bu yolda ilk adım olarak bizim aklımıza gelen bir tedbir, maddî imkân bulunur bulunmaz, Ankara'nın en işlek bir yerinde, Cumhurbaşkanlığı için, mütevazi olmakla beraber ihtiyaçlara da yetecek yeni bir ev yaptırılmasıdır. Bu ev herkesin gözü önünde bulunmalıdır. Meselâ B.M.M. yeni binasına taşındıktan sonra, simdiki Meclis binasının yerinde Cumhurbaşkanlığı için böyle bir ev yaptırılabilir.
O zaman nasıl olsa Cumhurbaşkanı evinin çevresinde devamlı olarak şehir otobüsleri, otomobiller, yaya vatandaşlar dolaşabileceği için, görevli olarak bu evin kapısına gidecek gazeteciler de şüpheyi davet etmezler, ve kimsenin aklına, gazetecilerin bu evi «bir eroin fabrikası» sanmış olabilecekleri ihtimali gelmez.
Cumhurbaşkanlığı evinin böyle işlek bir yerde olmasına, emniyet mülâhazalarile itiraz etmek çok yakışıksız olur. Çünkü bir cumhurbaşkanının emniyeti için, her türlü polis tedbirlerinden daha müessir bir teminat vardır. Bu teminat, Cumhurbaşkanının, devlet işlerindeki tutumu, tarafsızlığı, ve özel hayatındaki hareket tarzı ile, bütün vatandaşlar arasında uyandıracağı sevgi ve saygıdır.
Hem vatandaşların, Cumhurbaşkanlarını böyle kendi gözlerinin önünde yaşar görmekten derin haz duyacaklarını da ilâve etmeğe lüzum yoktur.
Bülent ECEVİT
Files
Collection
Citation
“Cumhurbaşkanı Evinin Yeri,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, accessed November 22, 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/648.
