A.A.
Title:
A.A.
Source:
Ulus, "Günaydın" s. 1
Date:
1960-07-26
Location:
Rahşan Ecevit Arşivi
Text:
GÜNAYDIN
BÜLENT ECEVİT
A.A.
Gerçek bir haber ajansının ödevlerini hiç bir vakit yerine getirememiş olan Anadolu Ajansı, Demokrat Parti iktidarı sırasında haber ajanslığından büsbütün çıkmıştı. Yurdumuzda haber yayılmasını kolaylaştıran değil, köstekleyen, haberlerde doğruluğu sağlıyan değil bozan bir kurum olmuştu. Kötüniyetli bir iktidar altında bu duruma gelmesine, kuruluşu, yapısı da elverişli idi. Tek partili çağda kurulmuş, çok partili demokratik düzene geçildikten sonra bu düzenin isterlerine göre temelli bir değişikliğe uğramamıştı.
Gönül ister ki şimdi A. A. temelinden değişebilsin, yeniden kurulabilsin! Örneğin, radyo, dilediğimiz gibi, İngiltere'dekine benzer bir bağımsız kurum haline getirilirse, A. A. da radyoya bağlanıp onun bağımsızlığından ve gelir kaynaklarından yararlanabilsin; ya da gazetelerin A. A. da sözü geçer ortaklar olmaları sağlanabilsin. Bu iki yolu birleştirmek. A. A.'yı, gazetelerin ortak olabileceği bir haber ajansı olarak radyo ile işbirliği yapan bir kurum haline getirmek de belki denenebilir.
Böyle temelli değişikliklere gidilmedikçe, A.A.'nın tarafsız, objektif, gazeteleri doyurur bir yolda işlemesi ancak iktidarda bulunanların iyiniyetine bağlı olacaktır.
Partilerin siyasal çalışmaları durdurulmuş olduğuna göre, şu sırada A. A. için tarafsızlık bir mesele değildir. Millî Birlik İdaresinin yurttaştan gerçekleri saklamamakta gösterdiği titizlikte A. A.'nın objektif ve yeterli bir haber ajansı olarak işleyebilmesi bakımından büyük bir fırsattır.
A. A.'ya yeni bir statü kazandırmak için bundan elverişli devre bulunamaz. Fakat böyle bir yola gidilmese bile, bu devreden, hiç değilse, A. A.'da sıhhatli bazı alışkanlıkların yerleşmesi, gelenekleşmesi için yararlanılabilir.
Genç ve değerli bilim adamı Doçent Cemal Aygen'in Anadolu Ajansı Genel Direktörlüğüne getirilişi bu bakımdan çok umut vericidir. Sayın Aygen, meslekten gazeteci olmamakla beraber, Siyasal Bilgiler Fakültesinin uyanık havasından, kendi geniş kültüründen Batı ülkelerindeki gözlemlerinden, uzun yıllar FORUM Dergisinin yazı kurulu üyesi olarak edindiği tecrübelerden. ve bunların hepsinin de üstünde, dürüst karakterinden, A. A.'nın çalışmalarına çok sey katabilir; bu çalışmalara, demokratik düzenin haberleşme bakımından isterlerine çok daha uygun bir yön verilmesini sağlıyabılir.
A. A.'nın statüsü değişmedikçe, iç haberlerde objektiflik bakımından tek teminat, başındaki kimsenin dürüstlüğü, ve dürüst davranma imkânını bulabilmelidir. Hem Cemal Aygen'in dürüstlüğüne hem de Millî Birlik İdaresinin kendisine dürüst davranma imkânını vereceğine güveniyoruz.
Dış haberler bakımındansa, A. A. nın statüsü değiştirilmeden de objektiflik sağlayacak, şahıslardan ve iktidarlardan daha kalıcı bir teminat düşünülebilir. D.P. iktidarı sırasında bunu defalarca yazmış, Mecliste söylemiş, fakat, tabiatiyle, dinletememiştik. Anadolu Ajansı, Associated Press'den başka dünyadaki belli başlı bütün haber ajanslarıyla tekelci anlaşmalar yapmıştır. Bu ajanslara Türkiye'de, A. A.'dan başka hiç bir kurum —Ne bir özel ajans ne bir gazete— abone olamaz. Bu yüzden de A. A., öteden beri, dış haberleri dilediği gibi değiştirip sansür etmek imkânını bulmuştur. Eğer Cemal Aygen, A. A.'nın yabancı haber ajanslarıyla yaptığı anlaşmalardaki bu tekelciliğe son verebilirse, o ajansların haberlerini, isteyen, aboneman ücretini ödeyebilen her gazete veya özel ajans doğrudan doğruya alabilecektir. O zaman A. A., hem artık sansür imkânının etkisiz kaldığını görerek hem de rekabet kaygısı ile, dış haberlerde daha objektif davranmak mecburiyetini duyacaktır.
Cemal Aygen'in ilk hamlede yapabileceğine inandığımız bir başka değişiklik de haberlerin yazılışındadır. Resmî veya yarı resmî bir haber ajansının, haber dili bakımından bütün gazetelere, günlük dil bakımından da bütün halka örnek olması beklenir. Oysa, şimdiye kadar A.A., haber dili bakımından birçok gazetelerin, günlük dil bakımından da aydınların çok gerisinde kalmıştır. Hele dildeki özleşmeye hiç ayak uyduramamıştır. Bunun için, şimdi A. A.'da, bazı kültürlü ve tecrübeli gazetecilerle beraber, Türkçenin özleştirilmesine hizmeti geçen bazı edebiyatçıların da yer alacağı bir redaksiyon kuruluna ihtiyaç vardır. Böyle bir kurul, resmî haber üslûbunun, demokrasiye hiç uymayan bazı kötü alışkanlıklardan, klişelerden, mübalâğalardan temizlenmesinde de yardımcı olabilir.
Dürüstlüğüne ve iyiniyetliliğine olduğu kadar yeterliğine de güvendiğimiz Sayın Cemal Aygen'e, yeni ödevinde başarılar dileriz.
BÜLENT ECEVİT
A.A.
Gerçek bir haber ajansının ödevlerini hiç bir vakit yerine getirememiş olan Anadolu Ajansı, Demokrat Parti iktidarı sırasında haber ajanslığından büsbütün çıkmıştı. Yurdumuzda haber yayılmasını kolaylaştıran değil, köstekleyen, haberlerde doğruluğu sağlıyan değil bozan bir kurum olmuştu. Kötüniyetli bir iktidar altında bu duruma gelmesine, kuruluşu, yapısı da elverişli idi. Tek partili çağda kurulmuş, çok partili demokratik düzene geçildikten sonra bu düzenin isterlerine göre temelli bir değişikliğe uğramamıştı.
Gönül ister ki şimdi A. A. temelinden değişebilsin, yeniden kurulabilsin! Örneğin, radyo, dilediğimiz gibi, İngiltere'dekine benzer bir bağımsız kurum haline getirilirse, A. A. da radyoya bağlanıp onun bağımsızlığından ve gelir kaynaklarından yararlanabilsin; ya da gazetelerin A. A. da sözü geçer ortaklar olmaları sağlanabilsin. Bu iki yolu birleştirmek. A. A.'yı, gazetelerin ortak olabileceği bir haber ajansı olarak radyo ile işbirliği yapan bir kurum haline getirmek de belki denenebilir.
Böyle temelli değişikliklere gidilmedikçe, A.A.'nın tarafsız, objektif, gazeteleri doyurur bir yolda işlemesi ancak iktidarda bulunanların iyiniyetine bağlı olacaktır.
Partilerin siyasal çalışmaları durdurulmuş olduğuna göre, şu sırada A. A. için tarafsızlık bir mesele değildir. Millî Birlik İdaresinin yurttaştan gerçekleri saklamamakta gösterdiği titizlikte A. A.'nın objektif ve yeterli bir haber ajansı olarak işleyebilmesi bakımından büyük bir fırsattır.
A. A.'ya yeni bir statü kazandırmak için bundan elverişli devre bulunamaz. Fakat böyle bir yola gidilmese bile, bu devreden, hiç değilse, A. A.'da sıhhatli bazı alışkanlıkların yerleşmesi, gelenekleşmesi için yararlanılabilir.
Genç ve değerli bilim adamı Doçent Cemal Aygen'in Anadolu Ajansı Genel Direktörlüğüne getirilişi bu bakımdan çok umut vericidir. Sayın Aygen, meslekten gazeteci olmamakla beraber, Siyasal Bilgiler Fakültesinin uyanık havasından, kendi geniş kültüründen Batı ülkelerindeki gözlemlerinden, uzun yıllar FORUM Dergisinin yazı kurulu üyesi olarak edindiği tecrübelerden. ve bunların hepsinin de üstünde, dürüst karakterinden, A. A.'nın çalışmalarına çok sey katabilir; bu çalışmalara, demokratik düzenin haberleşme bakımından isterlerine çok daha uygun bir yön verilmesini sağlıyabılir.
A. A.'nın statüsü değişmedikçe, iç haberlerde objektiflik bakımından tek teminat, başındaki kimsenin dürüstlüğü, ve dürüst davranma imkânını bulabilmelidir. Hem Cemal Aygen'in dürüstlüğüne hem de Millî Birlik İdaresinin kendisine dürüst davranma imkânını vereceğine güveniyoruz.
Dış haberler bakımındansa, A. A. nın statüsü değiştirilmeden de objektiflik sağlayacak, şahıslardan ve iktidarlardan daha kalıcı bir teminat düşünülebilir. D.P. iktidarı sırasında bunu defalarca yazmış, Mecliste söylemiş, fakat, tabiatiyle, dinletememiştik. Anadolu Ajansı, Associated Press'den başka dünyadaki belli başlı bütün haber ajanslarıyla tekelci anlaşmalar yapmıştır. Bu ajanslara Türkiye'de, A. A.'dan başka hiç bir kurum —Ne bir özel ajans ne bir gazete— abone olamaz. Bu yüzden de A. A., öteden beri, dış haberleri dilediği gibi değiştirip sansür etmek imkânını bulmuştur. Eğer Cemal Aygen, A. A.'nın yabancı haber ajanslarıyla yaptığı anlaşmalardaki bu tekelciliğe son verebilirse, o ajansların haberlerini, isteyen, aboneman ücretini ödeyebilen her gazete veya özel ajans doğrudan doğruya alabilecektir. O zaman A. A., hem artık sansür imkânının etkisiz kaldığını görerek hem de rekabet kaygısı ile, dış haberlerde daha objektif davranmak mecburiyetini duyacaktır.
Cemal Aygen'in ilk hamlede yapabileceğine inandığımız bir başka değişiklik de haberlerin yazılışındadır. Resmî veya yarı resmî bir haber ajansının, haber dili bakımından bütün gazetelere, günlük dil bakımından da bütün halka örnek olması beklenir. Oysa, şimdiye kadar A.A., haber dili bakımından birçok gazetelerin, günlük dil bakımından da aydınların çok gerisinde kalmıştır. Hele dildeki özleşmeye hiç ayak uyduramamıştır. Bunun için, şimdi A. A.'da, bazı kültürlü ve tecrübeli gazetecilerle beraber, Türkçenin özleştirilmesine hizmeti geçen bazı edebiyatçıların da yer alacağı bir redaksiyon kuruluna ihtiyaç vardır. Böyle bir kurul, resmî haber üslûbunun, demokrasiye hiç uymayan bazı kötü alışkanlıklardan, klişelerden, mübalâğalardan temizlenmesinde de yardımcı olabilir.
Dürüstlüğüne ve iyiniyetliliğine olduğu kadar yeterliğine de güvendiğimiz Sayın Cemal Aygen'e, yeni ödevinde başarılar dileriz.
Files
Collection
Citation
“A.A.,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, accessed November 22, 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/1208.
