Değişen Görüşler
Title:
Değişen Görüşler
Source:
Ulus, "Uzaktan" s. 3
Date:
1957-03-21
Location:
Atatürk Kitaplığı, 152/34
Text:
UZAKTAN
DEĞİŞEN GÖRÜŞLER
1945 sonlarından 1950 Mayısına kadar demokrasiyi Türkiye'de bütün icaplarıyla hemen gerçekleştirilebilecek bir idare tarzı olarak düşünen ve en küçük bir gecikmeyi âdeta ihtilâl tehditleriyle karşılıyan Demokrat Parti, iktidara geldiğinden beri bu düşünceyi bırakmış, Türkiye'de tam bir demokratik idare tarzının ancak uzun bir tecrübe devresi geçirildikten bir çok merhaleler, o arada meselâ bir «iktisadi istiklâl savaşı» merhalesi aşıldıktan sonra ve ancak «uzvî bir tekâmül» eseri olarak gerçekleştirilebilecği görüşünü savunmağa başlamıştır.
Demokrat Parti ileri gelenleri iktidarda bu görünüşe o kadar bağlanmışlardır ki, kendi partilerinin 1950 Mayısında rahatça iktidara gelebilmesine imkân verve Türk Milleti için tehlikeli derecede ileri sayar olmuş, ve o şartlardan bir çoğunu birbirinin ardı sıra ortadan kaldırmışlardı.
Öyle ki bugün, Demokrat Parti iktidarının yedinci yılında, bu partinin iktidara gelebilmesi imkânını sağlamış şartlardan ancak bir teki ortada bırakılmıştır. Ortada bırakılan bu tek şart, serbest seçimlerdir. Fakat demokratik idare tarzının bugüne kadar muhafaza edilen bu tek belirtisi bile, 1954 Mayısından sonra birçok kesinti ve kısıntılara uğramış, âdeta tanınmaz muhalefet partileri için ne değer taşıdığı pek kestirilemez bir hale gelmiştir.
Bugün artık iktidar partisi Genel Başkanı, Türkiye’de demokrasi bulunduğuna serbest seçimlerden başka bir delil gösterememekte ve şöyle demektedir:
«Bir memlekette seçimler üzerinde hiç bir ihtilâf mevcut olmayıp, muhtar seçiminden milletvekilleri seçimine ve milletvekilleri seçiminden Reisicumhur seçimine kadar, her şey yolunda cereyan ediyor ve âmme efkârı bunların yolunda olduğu noktasında müttefik bulunuyorsa, demokraside en mühim merhalenin kat edilmiş olduğunu kabul etmek lâzımdır. Böyle bir memlekette ne kadar bağırsanız, çağırsanız ve yırtınsanız, istibdadın mevcut olduğunu ispat etmeğe mahal ve imkân kalmaz.»
Oysa, seçmene bugünkünden çok daha geniş tercih ve ifade hakları tanıyan bir seçim sisteminin yürürlüğe girmiş olduğu 1950 Mayısından önceki devrede, öyle bir seçim bir seçim sistmeine ek olarak, basın hürriyetinin, toplantı hürriyetinin, yargıç ve memur teminatının, üniversite bağımsızlığının, seçimlerde radyodan iktidarla eşit olarak faydalanma hakkının, ve sendikalar için daha rahat ve serbest çalışma imkânlarının da bulunmasına rağmen, «istibdadın mevcut olduğunu ispat» etmek «bağırıp çağıran» muhalif siyaset, adamları pek çoktu, ve o zamanki muhalefet liderlerinden Bay Menderes de herhalde, bütün belâgat ve hitabetiyle, o yolda «bağırıp çağıran» ların başında gediyordu.
Fakat asıl üzerinde durulmağa değer olan nokta, şimdiki iktidar partisi lideri Bay Menderes'in, yalnız 7 yıl önceki muhalefet lideri Bay Menderes’le değil, 13 ay önce dördüncü kabinesini kuran Başbakan Menderes'le de şimdiden çelişmeye düşmüş olmasıdır. Çünkü şimdi «seçimler üzerinde hiç bir ihtilâf mevcut olmayıp.. âmme efkârı bunların doğru olduğu üzerinde müttefik bulunuyor» diyen Bay Menderes, bundan 15 ay kadar önce yeni kabinesini kurupta Mecliste hükümet programını okurken, 1954 Mayısından sonra Seçim Konununda yapılan değişikliklerin «lüzumsuzluğu» nu ve «türlü menfî tefsirlere yol açmış olduğunu belirtmekle, seçimler üzerinde ihtilâf» bulunduğunu bizzat teslim etmiş oluyor, ve bu ihtilâf noktalarının kısa zamanda ortadan kaldırılacağını millete söz veriyordu.
Yıllar boyunca Bay Menderes'in davranışında görülen bu çelişmeleri hatırlatmakla, demokratik rejim konusunda Türk milletine son olarak verdiği umut ve sözlerin değerini küçültmeğe çalışır görünmek istemeyiz. Fakat, şimdiye kadar bu konuda düşmüş olduğu çelişmeleri hatırlayıp göz önünde bulundurursa, Bay Menderes, verdiği yeni umut ve sözlerin kendisine yüklediği sorumluluğu belki daha iyi değerlendirme imkânını bulmuş olacaktır.
Bülent ECEVİT
Cambridge, MASS.
DEĞİŞEN GÖRÜŞLER
1945 sonlarından 1950 Mayısına kadar demokrasiyi Türkiye'de bütün icaplarıyla hemen gerçekleştirilebilecek bir idare tarzı olarak düşünen ve en küçük bir gecikmeyi âdeta ihtilâl tehditleriyle karşılıyan Demokrat Parti, iktidara geldiğinden beri bu düşünceyi bırakmış, Türkiye'de tam bir demokratik idare tarzının ancak uzun bir tecrübe devresi geçirildikten bir çok merhaleler, o arada meselâ bir «iktisadi istiklâl savaşı» merhalesi aşıldıktan sonra ve ancak «uzvî bir tekâmül» eseri olarak gerçekleştirilebilecği görüşünü savunmağa başlamıştır.
Demokrat Parti ileri gelenleri iktidarda bu görünüşe o kadar bağlanmışlardır ki, kendi partilerinin 1950 Mayısında rahatça iktidara gelebilmesine imkân verve Türk Milleti için tehlikeli derecede ileri sayar olmuş, ve o şartlardan bir çoğunu birbirinin ardı sıra ortadan kaldırmışlardı.
Öyle ki bugün, Demokrat Parti iktidarının yedinci yılında, bu partinin iktidara gelebilmesi imkânını sağlamış şartlardan ancak bir teki ortada bırakılmıştır. Ortada bırakılan bu tek şart, serbest seçimlerdir. Fakat demokratik idare tarzının bugüne kadar muhafaza edilen bu tek belirtisi bile, 1954 Mayısından sonra birçok kesinti ve kısıntılara uğramış, âdeta tanınmaz muhalefet partileri için ne değer taşıdığı pek kestirilemez bir hale gelmiştir.
Bugün artık iktidar partisi Genel Başkanı, Türkiye’de demokrasi bulunduğuna serbest seçimlerden başka bir delil gösterememekte ve şöyle demektedir:
«Bir memlekette seçimler üzerinde hiç bir ihtilâf mevcut olmayıp, muhtar seçiminden milletvekilleri seçimine ve milletvekilleri seçiminden Reisicumhur seçimine kadar, her şey yolunda cereyan ediyor ve âmme efkârı bunların yolunda olduğu noktasında müttefik bulunuyorsa, demokraside en mühim merhalenin kat edilmiş olduğunu kabul etmek lâzımdır. Böyle bir memlekette ne kadar bağırsanız, çağırsanız ve yırtınsanız, istibdadın mevcut olduğunu ispat etmeğe mahal ve imkân kalmaz.»
Oysa, seçmene bugünkünden çok daha geniş tercih ve ifade hakları tanıyan bir seçim sisteminin yürürlüğe girmiş olduğu 1950 Mayısından önceki devrede, öyle bir seçim bir seçim sistmeine ek olarak, basın hürriyetinin, toplantı hürriyetinin, yargıç ve memur teminatının, üniversite bağımsızlığının, seçimlerde radyodan iktidarla eşit olarak faydalanma hakkının, ve sendikalar için daha rahat ve serbest çalışma imkânlarının da bulunmasına rağmen, «istibdadın mevcut olduğunu ispat» etmek «bağırıp çağıran» muhalif siyaset, adamları pek çoktu, ve o zamanki muhalefet liderlerinden Bay Menderes de herhalde, bütün belâgat ve hitabetiyle, o yolda «bağırıp çağıran» ların başında gediyordu.
Fakat asıl üzerinde durulmağa değer olan nokta, şimdiki iktidar partisi lideri Bay Menderes'in, yalnız 7 yıl önceki muhalefet lideri Bay Menderes’le değil, 13 ay önce dördüncü kabinesini kuran Başbakan Menderes'le de şimdiden çelişmeye düşmüş olmasıdır. Çünkü şimdi «seçimler üzerinde hiç bir ihtilâf mevcut olmayıp.. âmme efkârı bunların doğru olduğu üzerinde müttefik bulunuyor» diyen Bay Menderes, bundan 15 ay kadar önce yeni kabinesini kurupta Mecliste hükümet programını okurken, 1954 Mayısından sonra Seçim Konununda yapılan değişikliklerin «lüzumsuzluğu» nu ve «türlü menfî tefsirlere yol açmış olduğunu belirtmekle, seçimler üzerinde ihtilâf» bulunduğunu bizzat teslim etmiş oluyor, ve bu ihtilâf noktalarının kısa zamanda ortadan kaldırılacağını millete söz veriyordu.
Yıllar boyunca Bay Menderes'in davranışında görülen bu çelişmeleri hatırlatmakla, demokratik rejim konusunda Türk milletine son olarak verdiği umut ve sözlerin değerini küçültmeğe çalışır görünmek istemeyiz. Fakat, şimdiye kadar bu konuda düşmüş olduğu çelişmeleri hatırlayıp göz önünde bulundurursa, Bay Menderes, verdiği yeni umut ve sözlerin kendisine yüklediği sorumluluğu belki daha iyi değerlendirme imkânını bulmuş olacaktır.
Bülent ECEVİT
Cambridge, MASS.
Files
Collection
Citation
“Değişen Görüşler,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, accessed November 24, 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/787.
