Orta Doğu Savunması ve Mısır

Orta Doğu Savunması ve Mısır 

Son Havadis, "Dünya Politikası" 

1953-01-11 

Rahşan Ecevit Arşivi 

11 / 1 / 1953

Dünya Politikası

Orta Doğu savunması ve Mısır

Bülent ECEVİT

Orta Doğuda bir savunma sistemi kurulması için 1951 Ekim ayında girişilen gayretler, bir sonuç vermemişti. Mısır’ın da dahil olacağı bir Orta Doğu Komutanlığı için Amerika, İngiltere, Türkiye ve Fransa tarafından yapılan teklifi Kral Faruk reddetmişti.

Şimdi, Orta Doğuda bir savunma sistemi kurulması fikri yeniden canlandırılmaktadır.

Mısır’daki rejim değişikliğinin bunda rolü olduğu düşünülebilir. 1952 Temmuzunda iktidarı ele alan General Necib, İngiltere ve Amerika’ya ihtiyatlı bir yaklaşma siyaseti gütmektedir. Daha doğrusu, böyle bir yaklaşmaya razı olursa Mısır’a en çok ne kadar fayda sağlayabileceğini anlamak için zemini yoklamaktadır. General Necib’in, Kral Faruk İngiltere’ye karşı çok düşmanca bir tavır takındığı sıralarda başa geçmiş olması bir bakıma kendisi için avantajlı olmuştur. Yeni rejimin de bu düşmanlığı devam ettirmesini önlemek isteyen İngiltere ve Amerika, General Necib’in dostluğunu kazanmak uğrunda bir çok yardım ve tavizlere hazır olduklarını ima etmişlerdir. Hattâ, Mısır halk oyunda kusku uyandırıp General Necib'i güç duruma düşürmemek için. İngiltere geri plaânda dumuş, insiyatifi Amerika ele almıştır.

Neticede, Mısırla Batılılar arasındaki hava oldukça düzelmiştir.

Netekim, dün gelen Washington kaynaklı bir ajans haberi, Amerika ve İngiltere'nin, bir Orta Doğu savunma sistemi kurulması yolundaki tekliflerini yenilemeye hazırlandıklarını bildirmektedir.

Haberde belirtildiğine göre, 1951 teklifinde olduğu gibi, bu teklifte de ilk davet Mısır'a yapılacak; ve Mısır böyle bir savunma sistemine girerse, İngiltere'nin Süveyş bölgesini boşaltacağı; ayrıca, Mısır'a askerî ve iktisadî yardımda bulunulacağı bildirilecektir.

Bir başka haberden de Amerika’nın Mısır’a, sanayileşme hareketinde yardım edeceği anlasılmaktadır.

Yeni Orta Doğu usavunması teklifinde Süveyş meselesinin nasıl ortaya konacağını henüz bilmiyoruz. 1951 Ekiminde yapılan teklifte, İngilizlerin Süveyş’i boşaltması, buna karşılık burasının bir Müttefik üssü durumuna getirilmesi öne sürülüyordu. O sırada böyle bir teklif, İngiltere’nin Süveyşden ayrılmaması için bulunmuş bir tertip tesiri yaratabilirdi.

Gene ayni şüpheyi uyandırmamak için, yeni teklifte Süveyş meselesinin. Mısır’ı daha çok tatmin edecek bir yoldan ele alınması beklenir.

General Necib idaresindeki Mısır’ın, Amerika, İngiltere, Türkiye ve Fransa ile birlikte bir savunma sistemine eşit şartlarla girmesi, yalnız stratejik bakımdan değil, Mısır’daki yeni rejimin geleceği bakımından da faydalı olabilir.

Bir Batılı devletler topluluğu içinde yer alması, Mısır’ın reform hareketleri için elverisli bir zemin sağlamış; ve, rejim değişikliğinden sonra Mısır’da duruma hakim olmaya çalışan çeşitli cereyanların, henüz tam bir siyasî istikrara erişmemiş bu memleketi Komünizme yahut Batı düşmanlığına sürüklemesini önlemiş olacaktır.

Ancak Mısır’ın tasvibi sağlanmakla Orta Doğuda bir savunma sistemi kurulmasını güçleştiren engeller ortadan kaldırılmıs olmaz.

Her ne kadar Mısır’ın öteki Arap devletleri üzerinde büyük nüfuzu varsa da, İsrail meselesi, ve Kuzey Afrika milliyetçilerile Fransa arasındaki anlaşmazlık gibi meseleler hâlledilmeden Batı devletlerile anlaşmaya razı olacak bir Mısır, bu nüfuzunu kolayca kaybedebilir.

Orta Doğuda Batı lehine bir istikrar sağlamak için, Mısır’ın düşünülen şekilde bir savunma sistemine alınması yetmez.

Batılılar Orta Doğuyu yalnızs tratejik bakımdan görüyor; bu bölgenin sosyal ve ekonomik meselelerine gereken önemi vermiyorlar. Oysaki, Arap — İsrail anlaşmadığından doğan, ve ilk bakışta yalnız hissî sebeblere dayandığı sanılan çetin dâvaların bile çözümüne bu bölgedeki sosyal ve ekonomik meseleleri anlayışlı bir şekilde ele almak yoluyla gidilebilir.

Orta Doğu bu günkü şartlar içinde bırakıldıkça, burada kurulacak bir savunma sisteminin fayda mı yoksa zarar mı getireceği belli olmaz.