Arz Kabuğunun Sekizde Biri Alüminyum (No. 13)

Arz Kabuğunun Sekizde Biri Alüminyum (No. 13) 

Ulus, "Kanada", ss. 4, 7 

1955-09-09 

Atatürk Kitaplığı, 152/29 

KANADA

Yazan: Bülent ECEVİT

FOTOĞRAF ALTI: Arvida'daki aliminyum fabrikasının havadan görünüşü..

Arz kabuğunun sekizde biri aliminyum..

Fakat bunu topraktan çıkarabilmek için toprağa bir servet dökmek lâzım - Dünya aliminyumunun dörtte birini Kanada sağlıyor.

Tefrika No. 13

Arz kabuğunun dörtte biri aliminyum olduğu için, bu maden, dünyadaki madenlerin en bollarından biri sayılıyor. Ona rağmen aliminyum endüstrisi, kurulup işletilmesi en güç ve en masraflı endüstrilerden biri... Sekizde biri arz kabuğunun geri kalan sekizde yedisinden ayırabilmek için, dünyanın dört tarafından başka maddeler getirtmek, hidro - elektrik enerji santralleri kurmak gerekiyor.

Sudan eletrik elde edebilmek için, Kanada, en geniş imkânlı birmemleket. Fakat aliminyum istihsalinde, lüzumlu maddelerden «bauxite» ancak tropikal bölgelerde bulunduğu için, bunu 3000 mil ötedeki İngiliz Güyanasından getirtiyorlar. Petrol koku Texas'tan, «cryolite» se Grönland'dan geliyor.

Kanada Aliminyum Şirketi (Alcan), ilk aliminyum fabrikasını 1900 yılında, Quebeck eyaletinin güneyinde, St. Maurice Nehri üzerindeki Shawinigan şelâlelerinde kurmuş... Gene aynı yerde kurulan bir tel ve kablo fabrikası da dünya ihtiyacının büyük bir kısmını karşılıyor.

Bir yerde aliminyum endüstrisi kurulabilmesi için başlıca şart, o yerin hidro - elektrik enerjisi istihsaline elverişli olması... Aliminyum için enerji santralleri kurulduktan sonra da o bölge kısa zamanda birçok başka endüstrileri kendine çekiyor. Öylelikle şimdi St. Maurice vâdisi, Kanada'nın başlıca endüstri bölgelerinden biri haline gelmiş.

Aliminyuma talep arttıkça, St. Maurice Nehrinin enerjisiyle yapılan aliminyum ihtiyacı karşılıyamaz olmuş. Girişilen araştırmalar üzerine Alcan, ikinci aliminyum endüstrisi merkezi olarak Saguenay vâdisini seçmiş. Burası St. Maurice vâdisinin 150 mil kadar kuzeyinde.

Saguenay Nehri, 30 millik bir kısmında çok şiddetli ve hırçın bir nehir... Onun için de enerji istihsaline son derecede elverişli... Bu 30 millik kısımdan sonra ise Doğuya doğru gayet sâkin akması ve transatlantiklerin bile girebileceği, geniş ağızlı St. Lawrence Nehrine dökülmesi, buradaki aliminyum endüstrisi için dışarıdan getirtilecek maddelerin ve Saguenay'dan dışarı yollanacak aliminyumun taşınmasını çok kolaylaştırıyor.

Saguenay Nehri üzerinde, Alvida'dan 20 mil kadar doğuda, Alcan, büyük doklar yaptırmış. Gemiler buraya kadar gelebiliyor. Burayla Arvida arasında da irtibatı gene şirketin yaptırdığı ve işlettiği bir demiryolu sağlıyor.

Seguenay bölgesinde, şimdi Alcan'ın 2 aliminyum fabrikası var. Seguenay'dan sonra da, biri Quebeck eyaletinin batısında, Beauharnois'de, öbürü de, Büyük Okyanus kıyılarında, Kitimat'ta birer aliminyum endüstrisi merkezi daha kurulmuş.

Ayrıca şirket, Kanada'nın muhtelif yerlerinde, aliminyum endüstrisiy ilgili başka endüstriler de işletiyor.

Bugün Alcan'ın bütün Kanada'da kurmuş olduğu aliminyum fabrikalarının sayısı 5 i, hidro - elektrik santrallerinin sayısı da 6 yı buluyor. Mayıs 1955 rakamlarına göre, bu fabrikalarda yılda 1.277.000.000 libre aliminyum istihsal ediliyor. Fakat Kitimat'ta yeni kurulmakta olan tesisler tam kapasiteyle çalışmağa başlayınca bu miktar 2.194.000.000 libreyi bulacak.

Şirketin 6 enerji santralinde elde edilen elektrik de 3.030.000 beygir kuvvetinde...

Daha bugünden dünya aliminyumunun dörtte birini sağlıyan Kanada gelirinin büyük bir kısmını bu maddeden elde ediyor.