Mukaddes İhtiyatsızlık

Mukaddes İhtiyatsızlık 

Ulus, "Günün Işığında", Sayı: 11667, s. 1 

1955-06-14 

Atatürk Kitaplığı, 152/29 

GÜNÜN Işığında

Mukaddes ihtiyatsızlık

Birleşik Amerika'dan 300 milyon dolar kredi alabilmek için uzun zamandan beri süregelen temaslar ve 3 haftadan beri Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Bay Fatin Rüştü Zorlu'nun Vaşington'da yaptığı görüşmeler, Amerikan Ajansı A.P. nin bildirdiğine göre, bu isteğin reddi iie sonuçlanmıştır.

Türkiye'nin, düştüğü iktisadi çıkmazdan kurtulması, hiç değilse kurtulma yoluna girebilmesi için bu krediye ümit bağlanmış olduğu artık saklanmıyordu. Bu durumda, Bay Zorlu'nun Amerika'dan ancak 30 milyon dolarlık bir yardım artışı sağlıyarak yurda dönmesi, şüphesiz hükümet çevrelerinde büyük bir hayal kırıklığı yaratmış olacaktır. Nitekim bu hayal kırıklığının belirtisi olan bir asabiyet bazı gazete başlıklarında şimdiden kendini göstermektedir.

O arada bazı gazeteler, elçiye zeval olmayacağı düsturunu tanımıyarak, kredi isteğinin reddi haberini veren Amerikan ajansından hınç almaya kalkışıyorlar. Halbuki Amerika'nın bu en büyük haber ajansı, yetkili Amerikan çevrelerine atfen durumu bildirmekle sadece vazifesini yapmıştır. Bizi aldatmadığı, bizi avutacak şekilde gerçek durumu tahrif etmediği için bir haber ajansına çatmak, hür toplumlarda basının görevinden ne kadar habersiz olduğumuzu gösterir.

Haberde belirtildiğine göre, «Birleşik Amerika resmî şahsiyetleri Türk resmî şahsiyetlerine, memleketlerinin iktisadiyatını müstakar bir hâle getirmek için müessir tedbirler almalarını esaslı bir şekilde tavsiye etmiş», ve, «bu tedbirler alınmadıkça, Ortadoğu'da Batı savunmasının kilittaşı olan Türk Milletinin ekonomik temelinin tehlikeli bir şekilde zayıflayacağını» ileri sürmüşler, «endişe verici bir hal almakta olduğunu gördükleri enflasyonun durdurulmasını» salık vermişlerdir.

Gene haberlerde ilâve edildiğine göre, «ilerde yapılacak Amerikan yardımı miktarının, Türkiye'nin enflasyona karşı neler yaptığına, masrafların gelirlere göre ayarlanmasına ve yabancı memleketlere olan vecibelerin kontrol altına alınmasına göre tayin edileceği de Türklere ihtar edilmiştir.»

Bu acı haber karşısında susmak kolaydır. A. P. Ajansına çatmak yahut Birleşik Amerika'ya sitemde veya hücumda bulunmak daha da kolaydır. Nitekim şimdiden, Amerika'nın bize öğüt vermeğe, iktisadi siyasetimize müdahalede bulunmağa hakkı olmadığı bazı gazetelerin sütunlarında ihtar edilmeğe başlanmıştır.

Fakat işi sırf bir milli onur meselesi olarak ele alıp, Amerika tarafından bize verilen red cevabının tazammun ettiği gerçekleri hesaba katmamakla, olsa olsa kendimizi avutmuş ve aldatmış oluruz.

İktisadi durumumuz hakkında Amerikalı resmî şahsiyetlerin ileri sürmüş oldukları mütalâalar Türk Hükümetince muteber sayılsa da sayılmasa da şimdi ortaya şu gerçekler çıkmış olmaktadır:

1. Menderes Hükümeti, «mucize» diye vasıflandırdığı bir iktisadî «kalkınma» hareketine, 300 milyon dolarlık mevhum bir dış yardıma güvenerek girmiştir;

2 — Bu yardımın sağlanması ihtimali hiç hesaba katılmadan, kendi kaynaklarımızın takati üstünde teşebbüslere geçilmiş, ve o yüzden düştüğümüz iktisadi çıkmazda 300 milyon dolarlık bir dış yardım hayatî bir zaruret haline gelmiştir;

3 — Fakat Menderes Hükümeti böyle bir yardımı sağlamak hususunda gerekli diplomatik başarıyı gösterememiştir.

Bir Hükümetin, emin olmadığı bir yardıma bel bağlıyarak, millî kaynakların takatinin bugünkü kadar üstüne çıkması büyük bir ihtiyatsızlık sayılsa gerektir. Nitekim Başbakan Bay Menderes de Hükümetinin iktisadî siyasetindeki bu ihtiyatsızlığı inkâr etmemiş, ancak, geçen Eylül bir temel atma tören sırasında yaptığı bir konuşmada, kendine bas veciz üslûpla, bunun bir «mukaddes ihtiyatsızlık» olduğunu ifade buyurarak, duyulamaktı olan kaygıları yatıştırmıştı.

Bu durumda, Başbakan Yardımcısı Bay Zorlu'nun, Vaşington görüsmelesi sırasında, Hükümetinin iktisadi siyasetindeki ihtiyatsızlığın «kutsiyet» ini Amerikalı iktisat uzmanlarına gereken belâgatle izah edememiş olması ihtimali de akla pek yakın gelmektedir.

Bülend ECEVİT