Amerikan Elişleri Sergisi
Başlık:
Amerikan Elişleri Sergisi
Kaynak:
Ulus, "Sanat Köşesi"
Tarih:
1953-02-05
Lokasyon:
Rahşan Ecevit Arşivi
Metin:
SANAT KÖŞESİ
AMERİKAN ELİŞLERİ SERGİSİ
Amerika, bütün dünyadan gelen insanların birkaç yüzyıldır toplandıkları ülkedir, bir öncüler ülkesidir. İngiltere’den, Fransa’dan, Orta Avrupa’dan, İspanya’dan, Lâtin Amerika’sından, Asya ve Afrika’dan seller gibi bu geniş imkânlar ülkesine akan insanlar, uzun zaman yerlerinde yerleşememiş, Batıdan Doğuya, Güneyden Kuzeye göç edip durmuşlardır. Bu karşılıklı göçler sırasında kaynaşmalar olmuş, değişik ülkelerin etkileri birbirine karışmıştır.
Amerika’ya dünyanın dört bucağından gelen insanların bir ortak tarafı vardır: Kendi yurtları ile, kendi gelenekleriyle bağlarını koparmayı göze almış kimseler olmaları..
Oysaki, halk sanatları belirli bir toprağa bağlıdır; geleneklerle beraber gelişir.
Onun için, yurdundan ve geleneklerinden kopabilen insanların, gittikleri denizler aşırı bir ülkede, değişik hayat şartları, çetin bir yaşama uğraşı içinde, anayutrlarının sanatlarını yaşatabilmeleri beklenemezdi.
Nasıl zamanla, Amerikalı diye bir tip, bir kişilik ortaya çıkmışsa, o kişiliğin kendi halk sanatı da ergeç belirmeliydi.
Dışardan gelenler, Amerika’nın zaten az sayıdaki yerli halkı ile o kadar kaynaşmamış, onlardan o kadar uzak durmuşlardır ki, bu halk sanatı, yeni gelişen Amerikan halk sanatı üstünde hemen hiç bir iz bırakamamıştır.
Nereye gitseler benliklerini koruyan, kültürlerini yaşatan, ve Amerika kıtasında bir büyük Lâtin Amerikalı topluluğu kurdukları için de buna imkân bulan İspanyolların ise, az değişikliklerle kendi sanat geleneklerine bağlı kaldıkları, sergiden görülüyor. Onların da, yeni gelişen Amerikan halk sanatı üstünde büyük bir payı olmamıştır.
Fazlası sahamız dışında kalacağı için, bu yazı ile, sergide (1) örneklerini gördüğümüz yeni Amerikan halk sanatının ancak genel nitelikleri, müşterek özellikleri üstünde durabileceğiz.
Resimde, endüstride, mimarîde, mobilyacılıkta, ve - cicili bicili boyunbağları bir yana bırakılacak olursa - giyim kuşamda, sadeliğe, düz ve ferahlık verici çizgilere doğru giden Amerikalının, yeni halk sanatı da o yolda gelişiyor.
Çoğu memleketlerin halk sanatlarında görülen kalabalık, Amerika’da tenhalaşıyor; yüzyıllar boyunca stilize semboller haline gelmiş hayvanlar ve eşya, soyutlaşıyor.
Renk harmonisi, düz ve geniş renk yüzeylerini en çok rahatlık verecek bir tarzda biribirile uyuşturmak meseelsi haline geliyor. Çizgi harmonisi, en kısa ifade yollarını bulma düşüncesile aranıyor.
Amerika’da, anladığımız kadar, halk sanatlarına hâkim olan baş gaye, renkler, çizgiler, şekiller arasındaki en basit orantı formüllerini bulmaktır.
Sergide verilen açıklamalardan öğrenildiğine göre, Amerika’da el sanatlarının da toplu halde yapılması, hattâ toptan imali yolunda cereyanlar ve teşebbüsler vardır.
Bunu garipsememek gerekir. Halk sanatı, toplum sanatıdır. Toplu çalışma, toptan imalât gibi teşebbüslerle, el sanatlarının, Amerika’da, bu yeni kurulan toplumda, bir halk sanatı haline gelmesi sağlanmış, bunun için gerekli zemin, sun’i yollardan da olsa hazırlanmış olmaktadır.
Öylelikle, Amerikan el sanatlarını, şimdiden, bir halk sanatı sayabiliyoruz.
Bülend ECEVİT
-------
(1) Sergi, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesinin büyük galerisinde açılmıştır.
AMERİKAN ELİŞLERİ SERGİSİ
Amerika, bütün dünyadan gelen insanların birkaç yüzyıldır toplandıkları ülkedir, bir öncüler ülkesidir. İngiltere’den, Fransa’dan, Orta Avrupa’dan, İspanya’dan, Lâtin Amerika’sından, Asya ve Afrika’dan seller gibi bu geniş imkânlar ülkesine akan insanlar, uzun zaman yerlerinde yerleşememiş, Batıdan Doğuya, Güneyden Kuzeye göç edip durmuşlardır. Bu karşılıklı göçler sırasında kaynaşmalar olmuş, değişik ülkelerin etkileri birbirine karışmıştır.
Amerika’ya dünyanın dört bucağından gelen insanların bir ortak tarafı vardır: Kendi yurtları ile, kendi gelenekleriyle bağlarını koparmayı göze almış kimseler olmaları..
Oysaki, halk sanatları belirli bir toprağa bağlıdır; geleneklerle beraber gelişir.
Onun için, yurdundan ve geleneklerinden kopabilen insanların, gittikleri denizler aşırı bir ülkede, değişik hayat şartları, çetin bir yaşama uğraşı içinde, anayutrlarının sanatlarını yaşatabilmeleri beklenemezdi.
Nasıl zamanla, Amerikalı diye bir tip, bir kişilik ortaya çıkmışsa, o kişiliğin kendi halk sanatı da ergeç belirmeliydi.
Dışardan gelenler, Amerika’nın zaten az sayıdaki yerli halkı ile o kadar kaynaşmamış, onlardan o kadar uzak durmuşlardır ki, bu halk sanatı, yeni gelişen Amerikan halk sanatı üstünde hemen hiç bir iz bırakamamıştır.
Nereye gitseler benliklerini koruyan, kültürlerini yaşatan, ve Amerika kıtasında bir büyük Lâtin Amerikalı topluluğu kurdukları için de buna imkân bulan İspanyolların ise, az değişikliklerle kendi sanat geleneklerine bağlı kaldıkları, sergiden görülüyor. Onların da, yeni gelişen Amerikan halk sanatı üstünde büyük bir payı olmamıştır.
Fazlası sahamız dışında kalacağı için, bu yazı ile, sergide (1) örneklerini gördüğümüz yeni Amerikan halk sanatının ancak genel nitelikleri, müşterek özellikleri üstünde durabileceğiz.
Resimde, endüstride, mimarîde, mobilyacılıkta, ve - cicili bicili boyunbağları bir yana bırakılacak olursa - giyim kuşamda, sadeliğe, düz ve ferahlık verici çizgilere doğru giden Amerikalının, yeni halk sanatı da o yolda gelişiyor.
Çoğu memleketlerin halk sanatlarında görülen kalabalık, Amerika’da tenhalaşıyor; yüzyıllar boyunca stilize semboller haline gelmiş hayvanlar ve eşya, soyutlaşıyor.
Renk harmonisi, düz ve geniş renk yüzeylerini en çok rahatlık verecek bir tarzda biribirile uyuşturmak meseelsi haline geliyor. Çizgi harmonisi, en kısa ifade yollarını bulma düşüncesile aranıyor.
Amerika’da, anladığımız kadar, halk sanatlarına hâkim olan baş gaye, renkler, çizgiler, şekiller arasındaki en basit orantı formüllerini bulmaktır.
Sergide verilen açıklamalardan öğrenildiğine göre, Amerika’da el sanatlarının da toplu halde yapılması, hattâ toptan imali yolunda cereyanlar ve teşebbüsler vardır.
Bunu garipsememek gerekir. Halk sanatı, toplum sanatıdır. Toplu çalışma, toptan imalât gibi teşebbüslerle, el sanatlarının, Amerika’da, bu yeni kurulan toplumda, bir halk sanatı haline gelmesi sağlanmış, bunun için gerekli zemin, sun’i yollardan da olsa hazırlanmış olmaktadır.
Öylelikle, Amerikan el sanatlarını, şimdiden, bir halk sanatı sayabiliyoruz.
Bülend ECEVİT
-------
(1) Sergi, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesinin büyük galerisinde açılmıştır.
Dosyalar
Koleksiyon
Alıntı
“Amerikan Elişleri Sergisi,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, 21 Kasım 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/369 ulaşıldı.
