Yunanistan Notları I: Karamanlis'le Menderes'in Son Haberleşmesi
Başlık:
Yunanistan Notları I: Karamanlis'le Menderes'in Son Haberleşmesi
Kaynak:
Ulus, "Günaydın" ss. 1, 2
Tarih:
1960-10-26
Lokasyon:
Rahşan Ecevit Arşivi
Metin:
GÜNAYDIN
BÜLENT ECEVİT
Yunanistan notları: 1
Karamanlis'le Menderes'in son haberleşmesi
Yunan Hükümetinin davet ettiği dört Türk gazetecisi, Ahmed Emin Yalman, Nadir Nadi, Cihad Baban ve ben, Türk Dışişleri Bakanı Selim Sarper'le birlikte Yunanistan'a gidip geldik.
Yol üstü birkaç saatlik uğramalar dışında Yunanistan'ı ilk defa görüyordum. İlk görüşte, beş gün içinde, hele bir resmî ziyaret sırasında, bir yabancı ülkeyi, hakkında yargılara varabilecek kadar tarayabilmek elbette imkânsız.
Fakat, Yunanistan'ı ilk defa görüyor bile olsa, bir Türk için, Yunanistan'ı tanımadığı yargısına varabilmek de hemen hemen imkânsız. Atina dahil, uğradığımız şehirlerin hepsini, ancak kendi ülkemde ilk defa gördüğüm bir şehri yadırgayabileceğim kadar yadırgadım. Sokakta yürürken bir yabancı ülkede, alfabesini bile bilmediğim bir ülkede olduğumu çoğu zaman unutuyordum.
Ayrı ülkeler oldukları ilk bakışda farkedilemiyecek kadar biribirine benzeyen, menfaatleri hiç bir noktada çatışmayan, cepheleri bir, ülküleri bir, dertlerinin bile pek çoğu bir bu iki ülke arasında, münasebetler niçin ikide bir gerilir, niçin zaman zaman karşılıklı diş bilenir, niçin bu iki komşu hep karşılıklı huzur ve güvenlik içinde yaşıyamazlar?
Bu soruların makûl cevapları, çözülmesi güç bir takım meselelere dayanan cevapları bulunmasa gerek. Kimi insanlar için geçmişin kırgınlıklarını unutabilmenin, tarihden çıkıp gününü yaşıyabilmenin güçlüğü, kiminin duygulara, tahriklere kolayca kapılıvermeleri, sanırım, iki memleket arasındaki gerginliklerin baş sebebidir.
Sebep bundan ibaret olunca, münasebetlerimizin gerginleşivermesine iki tarafdan birindeki bir duygu alevlenişi yettiği gibi, bu gerginliğin giderilmesi ne de aklın, mantığın duygulara hakim oluşu yetiveriyor.
Kaldı ki, iki halk olarak benzerliğimiz, geçmişin haklı veya haksız karşılıklı kırgınlıkları unutuldukça, duygu plânında da bir yakınlaşmayı kolaylıkla sağlıyacak ölçüdedir.
Uzun uzun konuşmak fırsatını bulduğumuz iki değerli Yunan Devlet adamının, Başbakan Karamanlis'le Dışişleri Bakanı Averofun da bu anlayış içinde olduklarını görmek bize huzur verdi.
*
Karamanlis'in tavsiyesi
Atina'daki muhtelif temaslarımız sırasında, Başbakan Karamanlis'in Menderes'le, 27 Mayıs Devriminden kısa bir zaman önceki bir haberleşmesini öğrendik.
Yunanistan'a yapacağı iadei ziyareti birkaç defa geri bırakan düşük Başbakan Menderes, son defa, mazeret olarak Türkiye'deki hâdiseleri ileri sürmüş; iç durum bu halde iken memleketten ayrılamıyacağını bildirip mazur görülmesini istemiş.
Buna karşılık gönderdiği mesajda, Yunan Başbakanı, ziyareti bir defa daha geri bıraktığı için üzülmemesini söyledikten sonra, Menderes'e, bir dost devlet adamı olarak, bir an önce serbest seçimler yapmasını tavsiye etmiş: Türkiye için bundan başka çıkar yol görünmediğini, bir patlamanın ancak bu yoldan önlenebileceğin; seçimlerin serbestliğine halkı inandırabilmek için en iyi çarenin de seçim kararı verilir verilmez iktidarı tarafsız bir teknisyenler kabinesine bırakmak olduğunu ileri sürmüş. Böyle bir seçim yaptıktan sonra, iktidardan düşmenin kaygı verici yönü kalmıyacağını telkine çalışmış.
Şüphesiz, Karamanlis bu tavsiyeyi kendi tecrübesine dayanarak yapıyordu. 1958'de ağır itham ve tenkidlerle karşılaşınca derhal seçimlere gitmiş ve seçimler sırasında idareyi bir teknisyenler kabinesine bırakmıştı.
Fakat Karamanlis'in pek makûl olan tavsiyesine kulak verebilmek için sadece akıllı olmak, makûl olmak yetmezdi. Aynı zamanda suçsuz da olmak ve kendi suçsuzluğuna kendi inanmış olmak gerekirdi. Yani iktidardan düşmeyi göze alabilecek durumda olmak gerekirdi.
BÜLENT ECEVİT
Yunanistan notları: 1
Karamanlis'le Menderes'in son haberleşmesi
Yunan Hükümetinin davet ettiği dört Türk gazetecisi, Ahmed Emin Yalman, Nadir Nadi, Cihad Baban ve ben, Türk Dışişleri Bakanı Selim Sarper'le birlikte Yunanistan'a gidip geldik.
Yol üstü birkaç saatlik uğramalar dışında Yunanistan'ı ilk defa görüyordum. İlk görüşte, beş gün içinde, hele bir resmî ziyaret sırasında, bir yabancı ülkeyi, hakkında yargılara varabilecek kadar tarayabilmek elbette imkânsız.
Fakat, Yunanistan'ı ilk defa görüyor bile olsa, bir Türk için, Yunanistan'ı tanımadığı yargısına varabilmek de hemen hemen imkânsız. Atina dahil, uğradığımız şehirlerin hepsini, ancak kendi ülkemde ilk defa gördüğüm bir şehri yadırgayabileceğim kadar yadırgadım. Sokakta yürürken bir yabancı ülkede, alfabesini bile bilmediğim bir ülkede olduğumu çoğu zaman unutuyordum.
Ayrı ülkeler oldukları ilk bakışda farkedilemiyecek kadar biribirine benzeyen, menfaatleri hiç bir noktada çatışmayan, cepheleri bir, ülküleri bir, dertlerinin bile pek çoğu bir bu iki ülke arasında, münasebetler niçin ikide bir gerilir, niçin zaman zaman karşılıklı diş bilenir, niçin bu iki komşu hep karşılıklı huzur ve güvenlik içinde yaşıyamazlar?
Bu soruların makûl cevapları, çözülmesi güç bir takım meselelere dayanan cevapları bulunmasa gerek. Kimi insanlar için geçmişin kırgınlıklarını unutabilmenin, tarihden çıkıp gününü yaşıyabilmenin güçlüğü, kiminin duygulara, tahriklere kolayca kapılıvermeleri, sanırım, iki memleket arasındaki gerginliklerin baş sebebidir.
Sebep bundan ibaret olunca, münasebetlerimizin gerginleşivermesine iki tarafdan birindeki bir duygu alevlenişi yettiği gibi, bu gerginliğin giderilmesi ne de aklın, mantığın duygulara hakim oluşu yetiveriyor.
Kaldı ki, iki halk olarak benzerliğimiz, geçmişin haklı veya haksız karşılıklı kırgınlıkları unutuldukça, duygu plânında da bir yakınlaşmayı kolaylıkla sağlıyacak ölçüdedir.
Uzun uzun konuşmak fırsatını bulduğumuz iki değerli Yunan Devlet adamının, Başbakan Karamanlis'le Dışişleri Bakanı Averofun da bu anlayış içinde olduklarını görmek bize huzur verdi.
*
Karamanlis'in tavsiyesi
Atina'daki muhtelif temaslarımız sırasında, Başbakan Karamanlis'in Menderes'le, 27 Mayıs Devriminden kısa bir zaman önceki bir haberleşmesini öğrendik.
Yunanistan'a yapacağı iadei ziyareti birkaç defa geri bırakan düşük Başbakan Menderes, son defa, mazeret olarak Türkiye'deki hâdiseleri ileri sürmüş; iç durum bu halde iken memleketten ayrılamıyacağını bildirip mazur görülmesini istemiş.
Buna karşılık gönderdiği mesajda, Yunan Başbakanı, ziyareti bir defa daha geri bıraktığı için üzülmemesini söyledikten sonra, Menderes'e, bir dost devlet adamı olarak, bir an önce serbest seçimler yapmasını tavsiye etmiş: Türkiye için bundan başka çıkar yol görünmediğini, bir patlamanın ancak bu yoldan önlenebileceğin; seçimlerin serbestliğine halkı inandırabilmek için en iyi çarenin de seçim kararı verilir verilmez iktidarı tarafsız bir teknisyenler kabinesine bırakmak olduğunu ileri sürmüş. Böyle bir seçim yaptıktan sonra, iktidardan düşmenin kaygı verici yönü kalmıyacağını telkine çalışmış.
Şüphesiz, Karamanlis bu tavsiyeyi kendi tecrübesine dayanarak yapıyordu. 1958'de ağır itham ve tenkidlerle karşılaşınca derhal seçimlere gitmiş ve seçimler sırasında idareyi bir teknisyenler kabinesine bırakmıştı.
Fakat Karamanlis'in pek makûl olan tavsiyesine kulak verebilmek için sadece akıllı olmak, makûl olmak yetmezdi. Aynı zamanda suçsuz da olmak ve kendi suçsuzluğuna kendi inanmış olmak gerekirdi. Yani iktidardan düşmeyi göze alabilecek durumda olmak gerekirdi.
Dosyalar
Koleksiyon
Alıntı
“Yunanistan Notları I: Karamanlis'le Menderes'in Son Haberleşmesi,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, 19 Nisan 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/1263 ulaşıldı.
