Neden "Af" Edildiler?
Title:
Neden "Af" Edildiler?
Source:
Ulus, "Günaydın" ss. 1, 3
Date:
1960-09-03
Location:
Rahşan Ecevit Arşivi
Text:
GÜNAYDIN
BÜLENT ECEVİT
Neden «af» edildiler.
Yeni Anayasayı hazırlamakla görevlendirilen Bilim Kurulu üyelerinden ikisinin Devlet ve Hükümet Başkanınca görevlerinden affedilmeleri bir sürpriz oldu.
Gerçi kurul üyeleri arasında görüş ayrılıkları bulunduğu, bu görüş ayrılıklarının çalışmaları aksatacak ölçüye vardığı duyuluyordu. Ama görüş ayrılıklarına böyle bir hal şekli düşünüleceği akla gelmemişdi. Daha doğrusu, görüş ayrılıklarının halli için bir tedbir alınmasına ihtiyaç duyulacağı akla gelmemişti.
Görüş ayrılıkları elbette olacaktı. Görüş ayrılıkları olması tabii sayıldığı içindir ki bir kurul kurulmuştu. Yoksa, Millî Birlik Komitesi, yeni Anayasayı hazırlama görevini, bir kurula değil, görüşlerine en çok güvendiği bir tek kişiye verirdi; o bir tek kişi de, dilerse kendine yardımcılar seçip, sırf kendi görüşlerini yansıtan bir Anayasa tasarısını kısa zamanda hazırlardı. Oysa, yeni Anayasa konusunda ayrı ayrı görüşlerin belirmesine ve bilinmesine o kadar ihtiyaç duyulmuştur ki, bir bilim kurulu ile de yetinilmemiş, geniş bir anket yapılarak, bir çok kurumların, partilerin, bilim adamı, düşünür ve yazarların görüşleri alınmıştır.
Görüş ayrılıklarının tabii sayıldığı bir çalışmada, elbette tartışma da olacaktı. Fakat bir tartışmayı, hele bilim adamları arasındaki bir tartışmayı, bir sonuca bağlamanın en iyi yolu, tartışanlardan bazılarını «af» edip saf dışı bırakmak olmasa gerektir. Bilim Kurulunda ele alınan her konu, tartışma sonunda oya konur, hangi düşünce oyların çoğunluğunu alırsa metin ona göre yazılırdı. Azınlıkta kalan üyeler, Kurul çoğunluğuna kabul ettiremedikleri düşüncelerine çok önem verdikleri hallerde, Anayasa tasarısına muhalefet şerhleri ekleyebilirlerdi. Tasarıyı sonradan başka kurumlar ve kurullar da inceleyeceğine, Millî Birlik Komitesi de görüşeceğine göre, muhalefet şerhleri, işin o safhasında çok yararlı olur, tasarıyı kesinleşmeden önce inceleyecek olanlara ışık tutardı; dikkat nazarına alınabilecek başka şıkları gösterirdi.
Bu yolda yürüneceğine, Bilim Kurulu üyelerinden ikisi, Prof. Tarık Zafer Tunaya ile Doçent İsmet Giritli, Kuruldaki görevlerinden affedildiler. Bu «af» da, haklı olarak, halkoyunda, Kurul Başkanı Ord. Prof. Sıddık Sami Onar'ın Ankara'ya gelip Devlet ve Hükümet Başkanı Cemal Gürsel'le görüşmesine bağlandı. Hele bir de, açılan üyeliklere, Ord. Prof. Onar'ın kürsüsüne bağlı iki Doçent atanınca, değişikliklerde Kurul Başkanının etkisi bulunmadığına inanmak büsbütün güçleşmiş oldu.
Prof. Tunaya ile Doçent Giritli de, basına verdikleri demeçlerde, Ord. Prof. Onar'ı «otokratik bir komisyon başkanlığı» yapmakla, «antidemokratik ve hissî» davranmakla, itham etmiş, kendilerinin «çok defa fikirlerini beyan etme hakkından mahrum» edildiklerini, «Komisyon Başkanının asabî ve despotik muameleleri» ile karşılaştıklarını söylemişlerdir.
Anayasa Komisyonuna verilen ödev, Türkiye'de, oy hakkına, düşünce hürriyetine, tartışma serbestliğine dayanan gerçek bir demokratik düzenin esaslarını hazırlamaktır. Bu esasları hazırlayan kurulun kendi içinde oy hakkı, düşünce hürriyeti, tartışma serbestliği olmadığı şüphesi uyanırsa, ve bu şüpheyi giderme çareleri aranıp bulunmazsa, halk, Anayasa Komisyonunun, zaten aylarca uzaması ile hayal kırıklığı doğuran çalışmalarından umutsuzluğa düşebilir.
Bu durumda, doyurucu bir açıklama yapılmalıdır! Kuruldaki anlaşmazlığın neden doğduğu ve bu anlaşmazlığa neden sert bir müdahalede bulunmak ihtiyacı duyulduğu açıklanmalıdır!
Böyle bir açıklama, Ord. Prof. Onar'ın durumu bakımından da; Prof. Tunaya'nın haklı olarak belirttiği gibi, Kuruldaki görevlerine son verilen iki üyenin onurları bakımından da; ve, bütün başka mülâhazaların üstünde, halkoyunu aydınlatmak bakımından da gereklidir.
Yeni Anayasa, Türk toplumunun geleceğini geniş ölçüde etkileyeceğine, belki uzun bir süre için Türk toplumunun siyasal kaderini tayin edeceğine göre, bu kadar önemli bir konuda bu kadar sert bir müdahaleyi gerektirecek bir görüş ayrılığı, veya görüş ayrılıkları, halkoyundan saklı tutulmamalıdır.
BÜLENT ECEVİT
Neden «af» edildiler.
Yeni Anayasayı hazırlamakla görevlendirilen Bilim Kurulu üyelerinden ikisinin Devlet ve Hükümet Başkanınca görevlerinden affedilmeleri bir sürpriz oldu.
Gerçi kurul üyeleri arasında görüş ayrılıkları bulunduğu, bu görüş ayrılıklarının çalışmaları aksatacak ölçüye vardığı duyuluyordu. Ama görüş ayrılıklarına böyle bir hal şekli düşünüleceği akla gelmemişdi. Daha doğrusu, görüş ayrılıklarının halli için bir tedbir alınmasına ihtiyaç duyulacağı akla gelmemişti.
Görüş ayrılıkları elbette olacaktı. Görüş ayrılıkları olması tabii sayıldığı içindir ki bir kurul kurulmuştu. Yoksa, Millî Birlik Komitesi, yeni Anayasayı hazırlama görevini, bir kurula değil, görüşlerine en çok güvendiği bir tek kişiye verirdi; o bir tek kişi de, dilerse kendine yardımcılar seçip, sırf kendi görüşlerini yansıtan bir Anayasa tasarısını kısa zamanda hazırlardı. Oysa, yeni Anayasa konusunda ayrı ayrı görüşlerin belirmesine ve bilinmesine o kadar ihtiyaç duyulmuştur ki, bir bilim kurulu ile de yetinilmemiş, geniş bir anket yapılarak, bir çok kurumların, partilerin, bilim adamı, düşünür ve yazarların görüşleri alınmıştır.
Görüş ayrılıklarının tabii sayıldığı bir çalışmada, elbette tartışma da olacaktı. Fakat bir tartışmayı, hele bilim adamları arasındaki bir tartışmayı, bir sonuca bağlamanın en iyi yolu, tartışanlardan bazılarını «af» edip saf dışı bırakmak olmasa gerektir. Bilim Kurulunda ele alınan her konu, tartışma sonunda oya konur, hangi düşünce oyların çoğunluğunu alırsa metin ona göre yazılırdı. Azınlıkta kalan üyeler, Kurul çoğunluğuna kabul ettiremedikleri düşüncelerine çok önem verdikleri hallerde, Anayasa tasarısına muhalefet şerhleri ekleyebilirlerdi. Tasarıyı sonradan başka kurumlar ve kurullar da inceleyeceğine, Millî Birlik Komitesi de görüşeceğine göre, muhalefet şerhleri, işin o safhasında çok yararlı olur, tasarıyı kesinleşmeden önce inceleyecek olanlara ışık tutardı; dikkat nazarına alınabilecek başka şıkları gösterirdi.
Bu yolda yürüneceğine, Bilim Kurulu üyelerinden ikisi, Prof. Tarık Zafer Tunaya ile Doçent İsmet Giritli, Kuruldaki görevlerinden affedildiler. Bu «af» da, haklı olarak, halkoyunda, Kurul Başkanı Ord. Prof. Sıddık Sami Onar'ın Ankara'ya gelip Devlet ve Hükümet Başkanı Cemal Gürsel'le görüşmesine bağlandı. Hele bir de, açılan üyeliklere, Ord. Prof. Onar'ın kürsüsüne bağlı iki Doçent atanınca, değişikliklerde Kurul Başkanının etkisi bulunmadığına inanmak büsbütün güçleşmiş oldu.
Prof. Tunaya ile Doçent Giritli de, basına verdikleri demeçlerde, Ord. Prof. Onar'ı «otokratik bir komisyon başkanlığı» yapmakla, «antidemokratik ve hissî» davranmakla, itham etmiş, kendilerinin «çok defa fikirlerini beyan etme hakkından mahrum» edildiklerini, «Komisyon Başkanının asabî ve despotik muameleleri» ile karşılaştıklarını söylemişlerdir.
Anayasa Komisyonuna verilen ödev, Türkiye'de, oy hakkına, düşünce hürriyetine, tartışma serbestliğine dayanan gerçek bir demokratik düzenin esaslarını hazırlamaktır. Bu esasları hazırlayan kurulun kendi içinde oy hakkı, düşünce hürriyeti, tartışma serbestliği olmadığı şüphesi uyanırsa, ve bu şüpheyi giderme çareleri aranıp bulunmazsa, halk, Anayasa Komisyonunun, zaten aylarca uzaması ile hayal kırıklığı doğuran çalışmalarından umutsuzluğa düşebilir.
Bu durumda, doyurucu bir açıklama yapılmalıdır! Kuruldaki anlaşmazlığın neden doğduğu ve bu anlaşmazlığa neden sert bir müdahalede bulunmak ihtiyacı duyulduğu açıklanmalıdır!
Böyle bir açıklama, Ord. Prof. Onar'ın durumu bakımından da; Prof. Tunaya'nın haklı olarak belirttiği gibi, Kuruldaki görevlerine son verilen iki üyenin onurları bakımından da; ve, bütün başka mülâhazaların üstünde, halkoyunu aydınlatmak bakımından da gereklidir.
Yeni Anayasa, Türk toplumunun geleceğini geniş ölçüde etkileyeceğine, belki uzun bir süre için Türk toplumunun siyasal kaderini tayin edeceğine göre, bu kadar önemli bir konuda bu kadar sert bir müdahaleyi gerektirecek bir görüş ayrılığı, veya görüş ayrılıkları, halkoyundan saklı tutulmamalıdır.
Files
Collection
Citation
“Neden "Af" Edildiler?,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, accessed November 22, 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/1232.
