Orta Doğu'da Son Gelişmeler

Orta Doğu'da Son Gelişmeler 

Son Havadis, "Dünya Politikası" 

1953-03-20 

Rahşan Ecevit Arşivi 

Dünya Politikası

Ortadoğuda son gelişmeler

Yazan: Bülent ECEVİT

Çeşitli kaynaklardan, bu arada bilhassa Amerika ve İsrail’den gelen haberler, Orta Doğu savunması teşebbüslerinin yeni bir şekil alması ihtimâline kuvvet vermektedir.

Bilindiği gibi, İngiltere’nin Mısır ve İranla, Arap devletlerinin de İsrail’le aralarındaki anlaşmazlıklar, Orta Doğuda kurulması tasarlanan savunma sisteminin gerçekleşmesini çok güçleştirmektedir.

Mısır’ın ve İran’ın son takındıkları tavır da, bu memleketlerle İngiltere arasındaki anlaşmazlıklar, Orta Doğuda kurulması tasarlanan savunma sisteminin gerçekleşmesini çok güçleştirmektedir.

Mısır’ın ve İran’ın son takındıkları tavır da, bu memleketlerle İngiltere arasındaki anlaşmazlıkların hâlli kolay olmayacağını gösteriyor. İsrail’le Arap devletleri arasındaki geçimsizlikler içinse ufukta hiç bir hâl çaresi görünmemektedir.

Hâlbuki, Stalin öldükten sonra Rusya’nın nasıl bir dış siyaset güdeceği kesin olarak bilinmeyen şu günlerde, Orta Doğuda güvenliği arttıracak tedbirler alınması lüzumu kendini kuvvetle hissettirmektedir.

Washington resmî çevrelerinin kullandığı dilden anlaşıldığına göre, Amerika, Süveyş konusundaki İngiliz-Mısır anlaşmazlığının çözülmesinde daha aktif bir rol oynamaya hazırlanmaktadır. İki memleket arasında cereyan eden görüşmelere Amerika’nın resmen davet edilip edilmediği bilinmiyorsa da, Amerika, böyle bir daveti iyi karsılayacağını îma etmiştir. Ayrıca, Amerika’nın, Mısır’a askerî ve ekonomik yardımı arttırmaya da hazırlandığı bildirilmektedir.

Washington kaynaklı haberden anlaşıldığına göre Amerika, Orta Doğudaki genel durumun sağlam bir savunma sistemi kurulmasına elverissizliğini kacınılmaz bir gercek olarak kabûl edip, şimdilik, küçük ölçüde savunma tertiplerile yetinmeye razı olacaktır. Londra’da çıkan “Observer” gazetesinin Washington muhabiri, müşterek bir komutanlık kurulmasından ve karşılıklı savunma ve yardım garantilerinden vazgeçilip, genel kurmaylar arasında devamlı görüşmelerle iktifa olunacağını bildirmektedir.

Başta Mısır olmak üzere Arap devletlerinin Amerika, İngiltere, Türkiye ve Fransa ile bu türlü bir askerî işbirliği tertibine karşı güçlük cıkarmayacakları tahmin edilmektedir. Böylelikle, hiç şüphesiz, daha geniş bir savunma teşkilâtı için bir temel atılmış, ve Batı devletlerile Arap devletleri arasında bir yakınlaşma zemini sağlanmış olacaktır.

Son zamanlarda İsrail’in de, kurulacak bir Orta Doğu savunma teşkilâtına alınmak için israr ettiği anlaşılmaktadır. İsrail’den gelen bir haberde, Amerika’nın, böyle bir savunma teskilâtı kurulmadan önce, İsrail’le Arap devletleri arasında anlaşmaya varılmasını sart kosmaya karar verdiği iddia edilmekte ise de, bu haberin doğru olması pek zayıf bir ihtimâldir. Çünkü, Amerika’nın bövle bir hattı hareket takib etmesi, hiç şüphesiz, Arap devletlerinin Batılılarla isbirliği yapma isteklerini büsbütün azaltacaktır.

Buna karşılık, gene “Observer’in Washington muhabirinin belirttiği bir ihtimâl, daha akla yakın gelmektedir.

Muhabirin bildirdiğine göre, Amerika İsrail’le ya kendisinin yahut da Orta Doğu savunmasına katılacak başka bir Batı devletinin iki taraflı bir ittifak anlasması yapmasını mümkün görmektedir. Bu takdirde İsrail, Orta Doğuda kurulacak savunma sistemine endirekt bir şekilde bağlanmış. ve bu sisteme katılmakla kuvvet kazanacak Arap devletlerinin İsrail üzerinde herhangi bir baskı yapabilenleri imkânı gidebilmis olacaktır

Orta Doğuda Amerika tarafından güdülecek sivaset, herhâlde. Dısişleri Bakanı Foster Dulles’in yakında bu bölgeye yanacağı ziyaretten sonra kesin olarak belli olacaktır.