"Muhalefette İnönü"
Title:
"Muhalefette İnönü"
Source:
Ulus, "Günün Işığında" No 13062, ss. 1, 5
Date:
1959-12-13
Location:
Atatürk Kitaplığı
Text:
GÜNÜN IŞIĞINDA
“Muhalefette İnönü,, (x)
Bülent ECEVİT
İsmet İnönü, kudret ve nüfuzunu ünvan ve mevkiden alan kimse değildir. Partisi muhalefete geçip de kendisi Cumhurbaşkanlığından ayrıldıktan ve «vatandaş İnönü» olduktan sonra, Türk Milletinin siyasi, hattâ aynı zamanda içtimaî gelişmesini, en az Başbakan ve Cumhurbaşkanı olduğu yıllardaki kadar etkilemeğe devam edebilmiştir.
Elinde yüksek icra mevkîlerinin sağladığı imkânlar bulunmayan bir kimse için, millet hayatında etkisini devam ettirebilmenin başlıca yolları, bir yandan davranış ve tutumuyla özenilecek bir örnek olmak, bir yandan da söz ve yazı ile düşünce ve öğütlerini yaymaktır.
Aile hayatından, şahsî münasebetlerinden, siyasi faaliyetine kadar her alanda, İnönü’nün, davranış ve tutumuyla sağladığı örnek, sağlam ahlâklılığa, doğruluğa, cesaret ve tevazua başka bütün vasıfların üstünde değer veren Türk halkı için, devlet ve siyaset adamlığının ideal ölçülerini tesbit etmiştir.
Muhalefet yıllarındaki söz ve yazılarıyla ise, İnönü, demokrasinin ve demokratik davranışın, demokrasi mücadelesi sırasında ve demokratik düzen içinde memleket menfaatlerini, toplumsal bütünlüğü, millî değerleri konuna yollarının, baş öğreticisi olmuştur.
Genel olarak, siyaset adamlarının sözlerinden, hele millet hayatındaki süratli bir değişme devresine rastlıyan sözlerinden, pek çoğu, kalıcı değer taşımaz. Bu sözler, gazete haber ve yorumlan gibi, günlük olaylarla beraber akar gider; bir milletin, belirli bir devrede, nasıl siyasi ve içtimaî merhalelerden geçtiğini gösteren vesikalar olarak, zamanla ancak - o da, tabiî. değişik ölçülerde — tarihçileri ilgilendirir.
Fakat İnönü’nün muhalefet yıllarındaki ciltler dolduran konuşma ve yazıları, günlük olayların, siyasî ve içtimaî hayatımızdaki süratli değişme ve gelişmelerin akışını yansıtmak ve etkilemekle beraber, çokluk, yol gösterici büyük düşünürlerin sözleri gibi, bu akışın üstünde kalan, değeri günlerle, yıllarla aşınmayan yazı ve konuşmalardır.
O bakımdan, bu yazı ve konuşmaları, memleket meseleleriyle, milletin kaderiyle ilgilenen, bunlar üzerinde düşünen her Türk’ün, zaman zaman yol gösterici, yolunu aydınlatıcı bir ışık bulmak üzere başvurabileceği, hattâ demokrasi denemesine yeni girişen veya girişecek başka memleketlerdeki idealist aydınların rehber olarak yararlanabileceği, bir eser halinde derlemek gerekirdi.
Cumhuriyet Halk Partisinin genç ve çakşkan üyesi, Sabahat Erdemir, bu ödevi kendiliğinden üzerine almış bulunuyor. İnönü’nün yazı ve mesajlarını, gazete ve dergilerde bazısı parça parça ve az çok farkla ifadelerle çıkan konuşma ve sohbetlerini, titiz bir kontrolden geçirilmiş olarak toplayan «Muhalefette İsmet İnönü» adlı eserin 412 sayfa tutan ikinci cildi bir kaç hafta önce yayınlanmıştır.
Her mücadelede olduğu gibi demokrasi mücadelesinde de muzaffer olabilmenin birinci şartı, bu mücadelenin lüzumuna ve bu mücadelede muzaffer olunabileceğine yürekten inanmaktır.
«Muhalefette İsmet İnönü» adlı kitapta derlenmiş konuşma ve yazılar, henüz devam eden demokrasi mücadelesinin yorucu veya karanlık günlerinde, bu mücadeleye katılanlar için, yol gösterici, ışık tutucu olduğu kadar, yüreklerindeki o inanışı tazeleyici bir kuvvet de olacaktır. Demokrasi mücadelesine katılanlar, öyle günlerde, İnönü'nün söz ve yazılarından parçalar hatırlamakla, meselâ 5 Aralık 1958 günü Dinar’da bir sohbette söylediği sözleri yeniden okumakla, demokrasiye inançlarını tazelemenin kuvvet ve huzuruna kavuşabileceklerdir. Bu sohbette diyor ki İnönü :
«Bana en yakın arkadaşlarım bile, demokratik rejimin bu memlekette kurulması yolundaki mücadelem yüzünden tarizde bulunmuşlardır... Bana, okumamış geniş bir kitlenin, memleketin idare selâhiyetine iştirâkinin mahzurları anlatılmıştır... Halbuki, ben henüz yaşarken, bu millet kendi kendini idare etmeyi mutlâka öğrenmeli idi. Ben ne kadar yaşıyacağımı biliyor mu idim? Ve tek parti nizamı içinde bu milletin iradesini eline geçirmesi muhtemel zevatın neler yapabileceğini kim temin ederdi? Halbuki, millet kendisini idare hakkını ve murakabe imkânını elinde bulundurursa, benden sonraki idareciler için, keyfî idare ihtimali ortadan kalkacaktı. Milletin umulmadık felâketlere sürüklenmesi ihtimali ortadan kalkacaktı. Biz bu sebeple, milletin ve memleketin idaresi hakkını bunlara yahut bir başka kimseye vermedik; milletin doğrudan doğruya kendisine verdik.. Düşününüz ki bu millet, bugün, murakabe imkânı varken böyle idare edilmektedir. Biz milletin murakabe imkânına tesis etmese idik acaba nasıl idare edilirdi: söyleyin? o halde, demokrasiyi bu memlekete getirmekle isabetli bir iş yapmışız.»
Sabahat Erdemir de, İnönü’nün konuşma ve yazılarını derlemekle isabetli bir iş yapmıştır.
--------------
(x) «Muhalefette İsmet İnönü — Cilt II: 1956 - 59 — Derleyen Sabahat Erdemir — Dağıtım Yeri: Nuruosmaniye Cad. 21, Refah Basımevi, İstanbul — 20 Lira.
“Muhalefette İnönü,, (x)
Bülent ECEVİT
İsmet İnönü, kudret ve nüfuzunu ünvan ve mevkiden alan kimse değildir. Partisi muhalefete geçip de kendisi Cumhurbaşkanlığından ayrıldıktan ve «vatandaş İnönü» olduktan sonra, Türk Milletinin siyasi, hattâ aynı zamanda içtimaî gelişmesini, en az Başbakan ve Cumhurbaşkanı olduğu yıllardaki kadar etkilemeğe devam edebilmiştir.
Elinde yüksek icra mevkîlerinin sağladığı imkânlar bulunmayan bir kimse için, millet hayatında etkisini devam ettirebilmenin başlıca yolları, bir yandan davranış ve tutumuyla özenilecek bir örnek olmak, bir yandan da söz ve yazı ile düşünce ve öğütlerini yaymaktır.
Aile hayatından, şahsî münasebetlerinden, siyasi faaliyetine kadar her alanda, İnönü’nün, davranış ve tutumuyla sağladığı örnek, sağlam ahlâklılığa, doğruluğa, cesaret ve tevazua başka bütün vasıfların üstünde değer veren Türk halkı için, devlet ve siyaset adamlığının ideal ölçülerini tesbit etmiştir.
Muhalefet yıllarındaki söz ve yazılarıyla ise, İnönü, demokrasinin ve demokratik davranışın, demokrasi mücadelesi sırasında ve demokratik düzen içinde memleket menfaatlerini, toplumsal bütünlüğü, millî değerleri konuna yollarının, baş öğreticisi olmuştur.
Genel olarak, siyaset adamlarının sözlerinden, hele millet hayatındaki süratli bir değişme devresine rastlıyan sözlerinden, pek çoğu, kalıcı değer taşımaz. Bu sözler, gazete haber ve yorumlan gibi, günlük olaylarla beraber akar gider; bir milletin, belirli bir devrede, nasıl siyasi ve içtimaî merhalelerden geçtiğini gösteren vesikalar olarak, zamanla ancak - o da, tabiî. değişik ölçülerde — tarihçileri ilgilendirir.
Fakat İnönü’nün muhalefet yıllarındaki ciltler dolduran konuşma ve yazıları, günlük olayların, siyasî ve içtimaî hayatımızdaki süratli değişme ve gelişmelerin akışını yansıtmak ve etkilemekle beraber, çokluk, yol gösterici büyük düşünürlerin sözleri gibi, bu akışın üstünde kalan, değeri günlerle, yıllarla aşınmayan yazı ve konuşmalardır.
O bakımdan, bu yazı ve konuşmaları, memleket meseleleriyle, milletin kaderiyle ilgilenen, bunlar üzerinde düşünen her Türk’ün, zaman zaman yol gösterici, yolunu aydınlatıcı bir ışık bulmak üzere başvurabileceği, hattâ demokrasi denemesine yeni girişen veya girişecek başka memleketlerdeki idealist aydınların rehber olarak yararlanabileceği, bir eser halinde derlemek gerekirdi.
Cumhuriyet Halk Partisinin genç ve çakşkan üyesi, Sabahat Erdemir, bu ödevi kendiliğinden üzerine almış bulunuyor. İnönü’nün yazı ve mesajlarını, gazete ve dergilerde bazısı parça parça ve az çok farkla ifadelerle çıkan konuşma ve sohbetlerini, titiz bir kontrolden geçirilmiş olarak toplayan «Muhalefette İsmet İnönü» adlı eserin 412 sayfa tutan ikinci cildi bir kaç hafta önce yayınlanmıştır.
Her mücadelede olduğu gibi demokrasi mücadelesinde de muzaffer olabilmenin birinci şartı, bu mücadelenin lüzumuna ve bu mücadelede muzaffer olunabileceğine yürekten inanmaktır.
«Muhalefette İsmet İnönü» adlı kitapta derlenmiş konuşma ve yazılar, henüz devam eden demokrasi mücadelesinin yorucu veya karanlık günlerinde, bu mücadeleye katılanlar için, yol gösterici, ışık tutucu olduğu kadar, yüreklerindeki o inanışı tazeleyici bir kuvvet de olacaktır. Demokrasi mücadelesine katılanlar, öyle günlerde, İnönü'nün söz ve yazılarından parçalar hatırlamakla, meselâ 5 Aralık 1958 günü Dinar’da bir sohbette söylediği sözleri yeniden okumakla, demokrasiye inançlarını tazelemenin kuvvet ve huzuruna kavuşabileceklerdir. Bu sohbette diyor ki İnönü :
«Bana en yakın arkadaşlarım bile, demokratik rejimin bu memlekette kurulması yolundaki mücadelem yüzünden tarizde bulunmuşlardır... Bana, okumamış geniş bir kitlenin, memleketin idare selâhiyetine iştirâkinin mahzurları anlatılmıştır... Halbuki, ben henüz yaşarken, bu millet kendi kendini idare etmeyi mutlâka öğrenmeli idi. Ben ne kadar yaşıyacağımı biliyor mu idim? Ve tek parti nizamı içinde bu milletin iradesini eline geçirmesi muhtemel zevatın neler yapabileceğini kim temin ederdi? Halbuki, millet kendisini idare hakkını ve murakabe imkânını elinde bulundurursa, benden sonraki idareciler için, keyfî idare ihtimali ortadan kalkacaktı. Milletin umulmadık felâketlere sürüklenmesi ihtimali ortadan kalkacaktı. Biz bu sebeple, milletin ve memleketin idaresi hakkını bunlara yahut bir başka kimseye vermedik; milletin doğrudan doğruya kendisine verdik.. Düşününüz ki bu millet, bugün, murakabe imkânı varken böyle idare edilmektedir. Biz milletin murakabe imkânına tesis etmese idik acaba nasıl idare edilirdi: söyleyin? o halde, demokrasiyi bu memlekete getirmekle isabetli bir iş yapmışız.»
Sabahat Erdemir de, İnönü’nün konuşma ve yazılarını derlemekle isabetli bir iş yapmıştır.
--------------
(x) «Muhalefette İsmet İnönü — Cilt II: 1956 - 59 — Derleyen Sabahat Erdemir — Dağıtım Yeri: Nuruosmaniye Cad. 21, Refah Basımevi, İstanbul — 20 Lira.
Files
Collection
Citation
“"Muhalefette İnönü",” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, accessed November 21, 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/1118.
