Pakistan ve Orta Doğu

Pakistan ve Orta Doğu 

Son Havadis, "Dünya Politikası" 

1953-03-04 

Rahşan Ecevit Arşivi 

Dünya Politikası

9-3-1953

Pakistan ve Orta Doğu

Yazan: Bülent ECEVİT

Orta Doğuda kurulması düşünülen bir savunma sistemine Pakistan’ın da katılması ihtimalinden son zamanlarda sık sık bahsedilmekle beraber, bu ihtimalin ne kadar kuvvetli olduğu, Pakistan’a bu yolda herhangi bir teklif yapılıp yapılmadığı, ve Pakistanın böyle bir savunma sistemine katılmasını kimlerin istediği henüz anlaşılmamıştır.

Gelen haberlerden ve Pakistan devlet adamlarının sözlerinden, bunu en çok Pakistanlıların istediği sezilmektedir.

Pakistan’ın bu isteğindeki başlıca sebep, Hindistan’la arasındaki münasebetler olsa gerektir.

Pakistan geniş ve kuvvetli bir askerî ve siyasî bloka dahil olmadıkça, mukadderatı, Hindistan’ın güttüğü siyasete bağlı kalacaktır.

Bilindiği gibi Hindistan, dünyada, tarafsız bir üçüncü bölge vücude getirmek emelindedir. Bu bölgenin, Asya, Afrika ve Orta Doğuda geniş bir saha kaplıyabileceğini düşünüyor. Her ne kadar böyle bir emelin gerçekleşmesi çok güçse de, Pakistan, dış politikasını çizerken bu uzak ihtimâli de hesaba katmak ihtiyacını duymaktadır.

Hindistan’ın dünyadaki itibar ve nüfuzunun artması, Pakistan’ın hareket serbestisini azaltabilecek, ve Hindistanla arasındaki anlaşmazlık konularında, bilhassa Keşmir konusunda, kendisini müşkil duruma düşürebilecektir.

Orta, Doğuda, Amerika, İngiltere ve Türkiye’nin de bulunduğu bir savunma sistemine dahil olduğu takdirde ise Pakistan, Hindistan yarın daha büyük nüfuz kazanabileceğini ummaktadır.

Pakistan’ın Doğuda kurulacak bir savunma sistemine katılmasına Hindistan tarafından şiddetle itiraz edilmesi de, bu hesapların yalnış olmadığına bir delil sayılabilir.

Mamafih, Pakistan’ın isteğinin gerçekleşmesi önünde birçok engeller vardır.

Bu engellerin başında, Hindistan’ın takınacağı durum gelir. Hindistan, Pakistan’ın da dahil olacağı bir Orta Doğu Paktının kurulmasını güçleştirmeye çalışabileceği gibi, Pakistan’ı iktisadî bakımdan da sıkıntılı bir hâle düşürebilir. Çünkü Pakistan dış ticaretinin önemli bir kısmı Hindistan’ladır. Ayrıca Hindistan, Pakistan’a giden sulardan bazısını da kontrol edebilecek durumdadır.

Hindistan Afganistan’la kuvvetli bir blok kurmak suretile de Pakistan’ı tazyik edebilir.

Esasen son günlerde, Hindistan’ın bu memleketle daha yakın bir işbirliği kuracağına dâir söylentiler de çıkmıştır.

Hindistan tarafından gelmesi beklenebilecek bu güçlüklerden başka, bir Orta Doğu savunması sistemini Pakistan’a kadar uzatmak bu memleketin coğrafî durumu bakımından da bir çok engellerle karşılanabilir.

En başta, İran’la İngiltere arasındaki anlaşmazlığın halli, ve bu memleketin de kurulacak bir savunma sistemine girmesi sağlanmalıdır. Aksi halde, Orta Doğu ve Batı devletlerinin Pakistan’la irtibatı ancak deniz yoluyla olabilecektir.

İkincisi, Pakistan topraklarının birbirinden çok uzak iki parçaya ayrılmış olması da koordinasyon bakımından güçlükler ortaya çıkarsa gerektir. Bu iki parça arasına geniş Hindistan toprakları girmektedir.

Pakistan’ın Doğuda, Bengal bölgesindeki toprakları, herhalde, daha çok, bir Güney-Doğu Asya starajisi içinde mütalaa edilmeye evlevişlidir. Çünkü, Komünistler bu bölgede geniş bir taarruz cephesi açtıkları takdirde, Hindicinî düşünülmektedir. Pakistan’ın Bengal’deki toprakları ise Birmanya ile komşudur.

Fakat Pakistan, bütün bu zorluklara rağmen, görünüse göre, kendisinin de Orta Doğu savunmasına katılması için gereken zemini hazırlamaya çalışmaktadır. Son zamanlarda Mısır’la temaslarını sıklaştırmış olması da bu şekilde yorumlanabilir.