Düğümler Nasıl Çözüldü?

Title:

Source:

Ulus, "Uzaktan" s. 3

Date:

1957-04-03

Location:

Atatürk Kitaplığı, 152/35

Text:

UZAKTAN

Düğümler nasıl çözüldü?

İKİNCİ Dünya Harbinden sonra Batı dünyasının karşılaştığı en çetin meselelerden biri Fransa ile Federal Almanya Cumhuriyeti arasındaki genginlikti. Üç büyük Batı devletinden yalnız Fransa harbte istilâya uğramış, yıllarca Nazi işgali altında kalmıştı. Onun için Fransızlar, harb yıllarının acı hatıralarını, İngilizler ve Amerikalılar kadar kolaylıkla unutabilecek durumda değillerdi. Üstelik Alman militarizminin ve endüstriyel gücünün kendileri için ne kadar büyük bir tehlike olabileceğini, İkinci Dünya Harbinden önce de birçok vesilelerle görmüşlerdi. Bu yüzden Almanyaya karşı öteden beri besledikleri güvensizliği ve sevgisizliği, işgal yıllarında geçirdikleri acı tecrübeler büsbütün arttırmış, köklü bir düşmanlık haline getirmişti.

Onun için, Batı Avrupa'yı birleştirme yolundaki emeklere ve yeni bir Alman ordusunun kurulup NATO'ya katılmasına karşı Fransızlar tarafından çıkarılan aşılmaz engeller artık olağan sayılıyordu. En iyi niyetli, durumu en kuvvetli Fransız devlet adamları bile, halkın duyguları, ve Meclisin bu duyguları yansıtan mukavemeti karşısında, Avrupa birliğine doğru müspet bir adım atabilmekte zorluk çekiyorlardı. O arada, Avrupa Savunma Topluluğu tasarıları da suya düşmüştü.

Öte yandan, Batı Almanya'yı iki düşman blok arasında yalnız ve güvenlikten yoksun bırakan bu Fransız davranışı, Almanlar arasındaki eski Fransız düşmanlığını da yeniden canlandırıyordu. Bu hava içinde, Nazi ruhunun gene dirilmeğe başladığını gösterir belirtiler bile vardı.

Üstelik, iki memleket arasında tarihî bir anlaşmazlık konusu olan Saar meselesi de hâlâ oradaydı. Fransız - Alman münasebetlerinin daha iyi olduğu devrelerde bile iki tarafı da hoşnut edecek bir çözüm yolu bulunamıyan bu meselenin artık bir kördüğüm olduğu düşünülüyordu.

*

Fakat sonra birdenbire, iki memleket arasındaki münasebetler düzeliverdi. Fransa ile Almanya arasında belki tarih boyunca görülmemiş bir yakınlaşma başladı.

Önce, kördüğüm haline geldiği sanılan Saar meselesi, onun ardından, iki memleket arasındaki başka çetin meseleler, İskenderin büyülü kılıcıyla çözülen Gordium düğümü gibi, bir bir çözülüverdiler.

Batı Avrupa memleketleri arasındaki işbirliği ve birleşme hareketleri yeniden kuvvet kazandı. Almanya kolayca NATO'ya girebildiği gibi, NATO emrindeki kuvvetlerinden büyük bir kısmını Kuzey Afrika'ya göndermiş olan Fransızlar, bu kuvvetlerden boşalan yeri yeni kurulacak Alman birliklerinin doldurmasını istediler. Yani Fransa'nın güvenliğini, daha yakın zamana kadar can düşmanları olarak gördükleri Almanlara emanet ettiler.

NATO'nun Orta Avrupa Kara Kuvvetleri Komutanı olan bir Fransız generali çekilince, yerine bir Alman generali getirilmesini, gene herkesten önce Fransızlar istediler. Böylece, Orta Avrupa'daki Fransız kuvvetlerinin, hiç çekinmeden, iki Dünya Harbinde de Fransa'ya karşı döğüşmüş bir eski Nazi generalinin emrine verdiler.

Daha sonra, Fransa ile Batı Avrupa devleti kurulması yolunda ciddî adımlar atıldı. 6 Batı Avrupa devleti arasında bir atom birliği ve gümrük engellerini ortadan kaldıran bir pazar ortaklığı kuruldu.

Fransa, bu yeni gelişmeleri güçleştirmek şöyle dursun, belki başka Batı Avrupa devletlerinden de daha çok desteklemişti. Mecliste yükselebilecek karşı sesler, artık, en küçük bir sarsıntıya dayanabileceği şüpheli olan Fransız Hükümetine bile kaygı vermiyecek kadar azdı.

Ne olmuşta birden bire?... Fransa ile Almanya arasında, daha birkaç yıl önceye kadar sönmez sanılan düşmanlık duyguları nasıl sönüvermiş, birer Gordium düğümü haline geldiği sanılan meseleler, hangi büyülü kılıcın bir dokunuşuyla çözülüvermişti?

Bu sorunun, şimdi bir çok çevrelerde doğrulanan bir cevabını yarınki yazımızda açıklıyacağız.

Cambridge Mass

Bülent ECEVİT