Philips Price'ın Türkiye Tarihi
Başlık:
Philips Price'ın Türkiye Tarihi
Kaynak:
Ulus, "Günün Işığında" s. 3
Tarih:
1956-08-19
Lokasyon:
Atatürk Kitaplığı, 152/32
Metin:
GÜNÜN IŞIĞINDA
Philips Price'ın Türkiye Tarihi
Ne zaman İngiliz Avam Kamarasında Türkiye'yi ilgilendiren bir mesele görüşülse, kır saçlı, dinç yapılı, babacan bir milletvekilinin tok sesi duyulur. İsçi olsun, Muhafazakâr olsun, iktidardaki bir hükümet ne zaman Türkiye'nin mefaatlerini küçümseyecek olsa, onun uyarıcı bir sözlü sorusu ile karşılaşır. İşçi Partisine bağlı bu İngiliz milletvekili, Mr. Philips Price'dir. Bir çiftçi ve yazar olan Mr. Price, İkinci Dünya Harbinden beri İngiliz Avam Kamarasında Türk dostluğunun bir sembolü hâline gelmiştir.
Kendisi Manchester Guardian yazarlarındandır. Ortadoğu, Sovyetler Birliği ve çeşitli milletlerarası siyasal ve ekonomik konular üzerinde birçok kitapları vardır. Mr. Philips Price, bu yıl yayınlanan «Türkiye Tarihi» adlı kitabıyla da (1) Türkiye'ye beslediği dostluk ve ilginin yeni bîr örneğini vermiş oluyor.
Kitapta Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet tarihi, aşağı yukarı Selçuk ve Osmanlı tarihi kadar geniş yer tutmakta , bir tarih kitabının sınırları aşılarak günün meseleleri üzerinde de durulmaktadır. Ancak kitap 1954 sonuna kadar geldiğine, o zamandan beri ise Türkiye'de, son günlerde pek sık kullanılmağa başlıyan bir deyimle, «köprülerin altından çok su geçti» ğine göre, kitabın Cumhuriyet devrine, hattâ İkinci Dünya Harbi sonrasına dair anlattıklarından da bir çoğu şimdiden tarih olmuş sayılabilir.
Meselâ, «Saturday Review» adlı Amerikan eleştirme dergisinde çıkan bir yazı, (2) Mr. Philids Price'ı, iktidardaki Demokrat Partinin Türk siyasal hayatında yarattığı umut kırıcı durumu, ve Türkiye'nin «oldukça âdilâne ekonomik sistemi»nde sebep olduğu hastalıkları yeteri kadar dikkate almamakla, Balkan Andlaşmasını hâlâ işliyormuş gibi göstermekle suçlandırıyor. Kendisini Türkiye hakkında fazla iyimser buluyor.
Biz bu iyimserliği, yalnız Mr. Philips Price'ın, birçok eksiklik ve yanlışlıklarımızı hoş görmesinde âmil olabilecek dostluk duygularına değil, daha çok, kitabın, 1956.da basılmış olmakla beraber, 1954 sonunda tamamlanmış olmasına yorabiliriz. Nitekim Mr. Price, 1953 - 1954 teki gelişmeler üzerinde dururken, basın ve toplantılarla ilgili mevzuattaki ilk değişikliklerin, yargıç teminatında ve üniversite bağımsızlığında görülen ilk gelişmelerin tehlikelerine dikkati çekmekten geri durmuyor.
Bununla beraber, o tarihlerde, henüz büsbütün umutsuzluğa kapılmak için de sebep göremiyor. Meselâ, Demokrat Parti iktidarının, C.H.P. mallarının alınmasına karar vermesine rağmen, Meclis içinde ve dışında muhalefeti engelleyerek yetkilerini «kötüye kullanmadığı» nı; mahallî idare âmirlerine toplantı hürriyetini aşırı derecede tahdit etme yetkisini veren kanunlar çıkarılmakla beraber, umumî toplantılara engel olunmadığını; bazı gazeteciler hapse atılmakla beraber, basının hâlâ Hükümeti tenkid edebildiğini, umut verici işaretler olarak belirtiyor.
Yazarın, kitabında, bu işaretler de ortadan kalktıktan sonraki günlere kadar gelmemesi, yazılışından beri daha bir buçuk yıl ancak geçmiş olmasına rağmen, kitabın II. Dünya Harbinden sonraki devre ile ilgili bölümlerine bile şimdiden bir tarihî hüviyet kazandırmış, o bölümlerdeki bazı iyimser hüküm ve tahminlerin de şimdiden değerlerini kaybeder görünmelerine sebep olmuştur.
Ancak içinde bulunduğumuz devrenin kısa sürüp Türk milletinin son zamanlarda birçok alanlarda kaybettiği mesafeyi yeniden kazanmasıdır ki, Türk dostu, yazarı iyimserliğinde ve umutlarında haklı çıkarabilir.
Memleketimiz tarihi için çok yararlı bir el kitabı yerine geçebilecek bu eserde, bizim gibi ortalama okuyucuyu değilse bile, bir tarihçiyi rahatsız edebilecek bazı ufak tefek yanlışlıklar göze çarmaktadır. Türkçe adların ve deyimlerin yazılışında ise, biraz Türkçe bilen yabancıları bile şaşırtacak yanlışlıklar pek çoktur. (Bir misâl: «Diyanet İşleri Umum Müdürlüğü», kitapta, «Dizaret Ishmeri Budurlu» diye yazılıdır.)
Yeni bir baskısı yapılacağı zaman kitabını, Türk tarihini ve dilini iyi bilen bir kimseye bir kere daha kontrol ettirmekle, Mr. Price, bu eserinin değerini bir kat daha artırmış olacaktır.
Yazarın siyaset hayatında bir işçi milletvekili, özel hayatında da bir çiftçi olması, isçi meselelerimize, tarım ve köy hayatımıza ayırdığı sayfaların, yalnız yabancılar için değil, Türk okurları için de çok faydalı ve düşündürücü olmasını sağlamıştır.
Atatürk ve lâiklik üzerindeki düşünceleri de, her noktasında kendi düşüncelerimize uymasa bile, yer yer değişik bir görüş tarzı olarak ilgi çekicidir.
Bülent ECEVİT
----------
(1) — «A History of Turkey» - M. Philips Price - George Allen and Unwin Ltd. London - 1956 - fiatı 20 s.
(2) — «Saturday Review» - 23 Haziran 1956 - Sayfa: 22-23.
Philips Price'ın Türkiye Tarihi
Ne zaman İngiliz Avam Kamarasında Türkiye'yi ilgilendiren bir mesele görüşülse, kır saçlı, dinç yapılı, babacan bir milletvekilinin tok sesi duyulur. İsçi olsun, Muhafazakâr olsun, iktidardaki bir hükümet ne zaman Türkiye'nin mefaatlerini küçümseyecek olsa, onun uyarıcı bir sözlü sorusu ile karşılaşır. İşçi Partisine bağlı bu İngiliz milletvekili, Mr. Philips Price'dir. Bir çiftçi ve yazar olan Mr. Price, İkinci Dünya Harbinden beri İngiliz Avam Kamarasında Türk dostluğunun bir sembolü hâline gelmiştir.
Kendisi Manchester Guardian yazarlarındandır. Ortadoğu, Sovyetler Birliği ve çeşitli milletlerarası siyasal ve ekonomik konular üzerinde birçok kitapları vardır. Mr. Philips Price, bu yıl yayınlanan «Türkiye Tarihi» adlı kitabıyla da (1) Türkiye'ye beslediği dostluk ve ilginin yeni bîr örneğini vermiş oluyor.
Kitapta Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet tarihi, aşağı yukarı Selçuk ve Osmanlı tarihi kadar geniş yer tutmakta , bir tarih kitabının sınırları aşılarak günün meseleleri üzerinde de durulmaktadır. Ancak kitap 1954 sonuna kadar geldiğine, o zamandan beri ise Türkiye'de, son günlerde pek sık kullanılmağa başlıyan bir deyimle, «köprülerin altından çok su geçti» ğine göre, kitabın Cumhuriyet devrine, hattâ İkinci Dünya Harbi sonrasına dair anlattıklarından da bir çoğu şimdiden tarih olmuş sayılabilir.
Meselâ, «Saturday Review» adlı Amerikan eleştirme dergisinde çıkan bir yazı, (2) Mr. Philids Price'ı, iktidardaki Demokrat Partinin Türk siyasal hayatında yarattığı umut kırıcı durumu, ve Türkiye'nin «oldukça âdilâne ekonomik sistemi»nde sebep olduğu hastalıkları yeteri kadar dikkate almamakla, Balkan Andlaşmasını hâlâ işliyormuş gibi göstermekle suçlandırıyor. Kendisini Türkiye hakkında fazla iyimser buluyor.
Biz bu iyimserliği, yalnız Mr. Philips Price'ın, birçok eksiklik ve yanlışlıklarımızı hoş görmesinde âmil olabilecek dostluk duygularına değil, daha çok, kitabın, 1956.da basılmış olmakla beraber, 1954 sonunda tamamlanmış olmasına yorabiliriz. Nitekim Mr. Price, 1953 - 1954 teki gelişmeler üzerinde dururken, basın ve toplantılarla ilgili mevzuattaki ilk değişikliklerin, yargıç teminatında ve üniversite bağımsızlığında görülen ilk gelişmelerin tehlikelerine dikkati çekmekten geri durmuyor.
Bununla beraber, o tarihlerde, henüz büsbütün umutsuzluğa kapılmak için de sebep göremiyor. Meselâ, Demokrat Parti iktidarının, C.H.P. mallarının alınmasına karar vermesine rağmen, Meclis içinde ve dışında muhalefeti engelleyerek yetkilerini «kötüye kullanmadığı» nı; mahallî idare âmirlerine toplantı hürriyetini aşırı derecede tahdit etme yetkisini veren kanunlar çıkarılmakla beraber, umumî toplantılara engel olunmadığını; bazı gazeteciler hapse atılmakla beraber, basının hâlâ Hükümeti tenkid edebildiğini, umut verici işaretler olarak belirtiyor.
Yazarın, kitabında, bu işaretler de ortadan kalktıktan sonraki günlere kadar gelmemesi, yazılışından beri daha bir buçuk yıl ancak geçmiş olmasına rağmen, kitabın II. Dünya Harbinden sonraki devre ile ilgili bölümlerine bile şimdiden bir tarihî hüviyet kazandırmış, o bölümlerdeki bazı iyimser hüküm ve tahminlerin de şimdiden değerlerini kaybeder görünmelerine sebep olmuştur.
Ancak içinde bulunduğumuz devrenin kısa sürüp Türk milletinin son zamanlarda birçok alanlarda kaybettiği mesafeyi yeniden kazanmasıdır ki, Türk dostu, yazarı iyimserliğinde ve umutlarında haklı çıkarabilir.
Memleketimiz tarihi için çok yararlı bir el kitabı yerine geçebilecek bu eserde, bizim gibi ortalama okuyucuyu değilse bile, bir tarihçiyi rahatsız edebilecek bazı ufak tefek yanlışlıklar göze çarmaktadır. Türkçe adların ve deyimlerin yazılışında ise, biraz Türkçe bilen yabancıları bile şaşırtacak yanlışlıklar pek çoktur. (Bir misâl: «Diyanet İşleri Umum Müdürlüğü», kitapta, «Dizaret Ishmeri Budurlu» diye yazılıdır.)
Yeni bir baskısı yapılacağı zaman kitabını, Türk tarihini ve dilini iyi bilen bir kimseye bir kere daha kontrol ettirmekle, Mr. Price, bu eserinin değerini bir kat daha artırmış olacaktır.
Yazarın siyaset hayatında bir işçi milletvekili, özel hayatında da bir çiftçi olması, isçi meselelerimize, tarım ve köy hayatımıza ayırdığı sayfaların, yalnız yabancılar için değil, Türk okurları için de çok faydalı ve düşündürücü olmasını sağlamıştır.
Atatürk ve lâiklik üzerindeki düşünceleri de, her noktasında kendi düşüncelerimize uymasa bile, yer yer değişik bir görüş tarzı olarak ilgi çekicidir.
Bülent ECEVİT
----------
(1) — «A History of Turkey» - M. Philips Price - George Allen and Unwin Ltd. London - 1956 - fiatı 20 s.
(2) — «Saturday Review» - 23 Haziran 1956 - Sayfa: 22-23.
Dosyalar
Koleksiyon
Alıntı
“Philips Price'ın Türkiye Tarihi,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, 22 Kasım 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/671 ulaşıldı.
