Devletle İşbirliğinin Şartları

Devletle İşbirliğinin Şartları 

Halkçı, "Günün Işığında", s. 3 

1955-04-18 

Rahşan Ecevit Arşivi 

GÜNÜN IŞIĞINDA:

Devletle İşbirliğinin şartları

Bülend ECEVİT

Türkiye’de vatandaşın her şeyi devletten beklemesi, doğrudan doğruya kendi menfaatini ilgilendiren hususlarda bile devletle yeteri kadar işbirliği yapmaması, başlıca dertlerimiz arasındadır. Sıkıntılı devrelerde karaborsacılığın ve suiistimallerin artmasında, fiyat kontrolünün imkânsız hâle gelmesinde bunun büyük payı vardır.

Birçok Batı memleketleri halkında görüp imrendiğimiz, ve o memleketler için en büyük kuvvet kaynağı olduğuna inandığımız toplum şuuru Türkiye’de henüz uyanamamıştır. Bu toplum şuuru uyanmadıkça da, halkla devlet arasında, kısa vâdeli şahsi menfaat kaygılarını bastıran, bir işbirliği ve dayanışma kurulması beklenemez.

Memleketimizdeki bu eksiklikten halkı sorumlu tutmak, insafsızlık olur. İkinci Dünya Harbi sırasında ve sonrasında toplum şuurunun en ileri örneğin veren İngiliz halkının sosya davranışı, başka tarz bir idare altında herhalde o günlerdekinden bambaşka bir şekil alırdı.

Gerçek bir toplum şuuru ancak, vatandaşların memleket işlerinden kendilerini sorumlu görebilmeleri hâlinde uyanır. Otokratik bir idarenin memleket işlerine ait bütün sorumlulukları yüklendiği, yüklenmek istediği hâllerde ise, vatandaşlar kendilerini bu işlerden sorumlu göremezler. Görmek isteseler bile bunu, idare başındaki şahıs yahut zümre, kendi yetkilerine lüzumsuz, hattâ zararlı bir müdahale sayacağı için hoş karşılamaz.

Çünkü, kendilerini memleket işlerinden bu işlerin iyi yürümesinden sorumlu gören vatandaşlar, bu sorumluluk duygusunun tabiî bir sonucu olarak, memleket idaresini murakabe edebilmek, idare başındakilerden her hususta bilgi isteyip hesap sorabilmek istiyeceklerdir. Vatandaşlara böyle yetkilerin tanınması ise, otokratik bir idare tarzı ile, hattâ Batılıların «hayırhah diktatörlük» diye tarif ettikleri idare tarzı ile uzlaştırılamaz.

Otokratik bir idarenin başında bulunanlar, halkın menfaatlerini halktan daha iyi bilmek iddiasındadırlar. Onun için, halka ait işleri halkın müdahalesi olmaksızın yürütmek isterler. Bunu başarabileceklerine inanırlar.

Fakat halkın müdahalesini önlemekle, halkın, kendileri için en büyük desteği teşkil edecek gönüllü işbirliğinden de sarfınazar etmiş olurlar.

Bu işbirliğinden yoksun kalınca tutabilecekleri iki yol vardır:

Ya aşırı şiddet usullerine başvurmak, ya da vatandaşlar arasında harb gibi, millî tehlike gibi anormal hâllere mahsus geçici bir dayanışma, suni bir toplum şuuru yaratabilmek için memleketi tehlikeli maceralara sürüklemek!..

Birinci yol tutulduğu takdirde, halktan elde edilecek isteksiz işbirliği, hiçbir zaman, demokrasiyle idare edilen memleketler halkının gönüllü işbirliği kadar verimli ve yapıcı olamıyacak, üstelik şiddet tedbirlerinin baskısı altında vatandaşlar ya zamanla memleketin istikrarını bozabilecek bir hoşnutsuzluk hâleti ruhiyesi içine düşecek, ya da, şahsiyetleri ezile ezile, teşebbüs ruhu olmayan, yaratıcı olmayan insanlar hâline geleceklerdir.

İkinci yol tutulduğu takdirde ise memleket eninde sonunda perişanlık ve sefalete düşecek, hattâ belki bağımsızlığını yahut, toprak bütünlüğünü kaybedecektir.

Her iki yolun da çıkmaz yollar olduğu, insanlık tarihi boyunca her vesilede isbat edilmiştir.

Buna göre, halkın işbirliğini sağlamanın en emin yolu, onu memleket işlerinden sorumlu tutmak ve bu sorumluluğun ayrılmaz unsurları olan yetkileri ona tanımaktır.

Bunu yapmıya razı olmayan devlet adamları, kendilerinin ne kadar akıllı, bilgili ve üstün insanlar olduklarına inanırlarsa inansınlar, vatandaşın gönüllü işbirliğinden yoksun olarak devlet idare etmenin bütün zorluklarını, tehlikelerini ve vebalini omuzlarına yüklenmiş olurlar.

Türkiye’de, zaman zaman halkın memleket işlerinde devlete istendiği kadar yardımcı olmadığından şikâyet edenler, halkı itham etmeden önce, halkta şimdiye kadar toplum şuuru uyanamamış olmasının sebepleri üzerinde durmalı, ve böyle bir uyanışı halâ geciktirmekten kimlerin sorumlu olduğunu araştırmalıdırlar.