Kitaplar Üzerine: Çayır Yaprakları

Title:

Source:

Ulus

Date:

1951-04-25

Location:

Rahşan Ecevit Arşivi

Text:

KİTAPLAR ÜZERİNE

Çayır Yaprakları (x)

— Şiirler — Yazan: Walt Whitman — Çeviren: Suat Taşer.

Şiir hakkında istediğiniz kadar nazariyeleriniz, düsturlarınız, istediğiniz gibi tarifleriniz olsun; bu nazariyelerin, düsturların, tariflerin dışında şiir olamıyacağına kendi kendinizi istediğiniz kadar kandırmış olun! “Çayır Yaprakları” ndan gelişi güzel bir yaprak açtınız mı, bir rüzgâr eser, yıkar şiire dair bütün o kurduklarınızı, ve ortada sadece bir baş döndürücü Walt Whitman bırakır.

“Çayır Yaprakları” nda iç düzeni ve ahenk, sanattaki değil, tabiattaki iç düzeni ve ahenk gibidir; yani, çerçevesizliğe ve simetrisizliğe rağmen mevcuttur. “Çayır Yaprakları” karşısında edebî kriteryumlar onun için bir işe yaramaz ve onun için bu kitaptaki şiirler hakkında, şiirden değil, meselâ denizden, yahut gürül gürül akan bir nehirden, yahut berektli bir tarladan bahseder gibi konuşmak, belki daha yerinde olur.

19 uncu yüzyılın ikinci yarısında yazan büyük Amerikalı Walt Whitman, yalnız şair değil, mürşittir de.. Ama yol gösteren, öğüt veren değil, okuyucusunun damarlarına kadar işleyip onu içinden kavramıya çalışan bir mürşit...

Walt Whitman realizmi idealize eder. Gitgide unutmaya, kurutmaya yüz tutuğumuz, vücuda ve toprağa bağlı köklerimizi canlandırmak ister. İçerimizden yüzyılların pasını silmek, bizi insana yakışmıyan bütün zincirlerden kurtarmak ister. Ve sonra bir cemiyet hayâl eder: Özköklerini yeniden canlandırdığı, içlerindeki pası temizlediği, benliklerini zincirden kurtardığı insanların kuracağı cemiyet... Walt Whitman, bu ütopyasına “Demokrasi” adını verir ve onun şarkısını söyler.

Sevenin de sevmiyenin de büyüklüğüne boyun eğmek zorunda kalacağı Walt Whitman’dan şimdiye kadar tek tük şiirler dilimze çevrilip dergilerde çıkmıştı. Suat Taşer, ilk defa onun şiirlerinden, hakkında bir hüküm vermeye yarayabilecek kadarını derleyip dilimize çevirerek bir kitap meydana getirmiş bulunuyor. Suat Taşer şair olduğu gibi aktördür de. Onun için Walt Whitman’ı tercüme etmeye iki defa yetkilidir. Çünkü bu gürleyen şairin retorik tarafı çok kuvvetlidir; bir aktör ise retorik üslûbu en iyi belirtebilecek durumdadır. Nitekim Suat Taşer bu hususta kendinden beklenen ustalığı göstermiştir. Mısralarının çok uzun oluşu, ve şiirde bir cümlenin bazen 20 - 30 mısra boyu devam edişi, Walt Whitman ın tercümesini — hele Türkçe gibi bir cümleyi iki üç mısradan daha fazla uzatmanın çok güç olduğu bir dilde — bir hayli zorlaştırır. Suat Taşer bu zorluğun da altından aksamaksızın kalkmıştır. Şiirlerden bazıları asıllariyle yakından karşılaştırıldığı zaman yer yer tercüme hatâları görülüyorsa da, bu hatâlar ekseriya bütüne tesir etmemektedir.

Walt Whitman’ın, şiirlerini, edebiyattan hoşlansın hoşlanmasın herkesin okuması lâzımdır. Bu şiirler, Whitman’ın çok sık kullandığı bir tabirle, herkese “yarar”. Zaten Walt Whitman, yalnız edebiyatçılara, edebiyattan hoşlananlara değil, bütün insanlara hitabetmek istiyen bir şairdir; nitekim en büyük dileklerinden biri gün gelip kitaplarının 10 cent’e satılması imiş.

Şiir tercümelerinin pek kısır olduğu dilimize Walt Whitman’dan zevkle derlenmiş ve ustaca tercüme edilmiş bir kitap kazandırdığı için, şiir seven herhangi bir ferd olarak, Suat Taşer’e teşekkür etmek isterim.

Bülend ECEVİT

--------

(x) Kaynak yayınları, Fiyatı: 100 Kuruş.