Bir Yabancı Gözüyle Dil Devrimimiz
Başlık:
Bir Yabancı Gözüyle Dil Devrimimiz
Kaynak:
Halkçı (Yeni Ulus), "Günün Işığında" s. 3
Tarih:
1954-08-13
Lokasyon:
Rahşan Ecevit Arşivi
Metin:
GÜNÜN IŞIĞINDA:
Bir yabancı gözüyle dil devrimimiz
Ziya Gökalp ve onun getirdiği milliyetçilik anlayışı üzerine en önemli kitaplardan birini yazmış olan (1) Kudüs Üniversitesi profesörlerinden değerli Türkolog Uriel Heyd, Ondokuzuncu Yüzyılda Türkçe’de başlıyan arıtma hareketlerini inceliyerek günümüze kadar gelmekte ve bugün öz Türkçeciliğin karşılaştığı siyasal ve bilimsel meseleleri tarafsız bir görüşle ortaya koymaktadır.
Uriel Heyd’in en büyük meziyeti, Türk dil devrimi, o arada Dil Kurumunun çalışmalarını bir bütün olarak Atatürk devrimlerinin çerçevesi içinde görüp, yabancı bilginlerden beklenemiyecek bir anlayışla ele almasıdır. Atatürk’ün tarih kuramı için Arnold J. Toynbee’nin gösterdiği anlayışı, Uriel Heyd, belki daha fazlasiyle, dil devrimimiz için göstermiştir.
Dil devrimine karşı cephe alan aydınlarımızın bu İsrailli bilginden öğrenebilecekleri pek çok şey vardır.
Uriel Heyd’in kitabı, dil devrimimizi övmek için yazılmış bir kitap değildir. Uriel Heyd, lehte de aleyhte de olsa kendi duygu ve inançlarını okurlarından dikkatle gizlemeğe çalışmıştır. Fakat öz Türkçeciliğin Atatürk devrimleri arasında tuttuğu yeri o kadar ustalıkla belirtmiştir ki ister istemez ortaya dil devrimini savunan bir kitap çıkmış olmaktadır.
Uriel Heyd, üzerinde dikkatle durulmaya değer yapıcı tenkidlerde de bulunmakta ve gazetelerimizle yazarlarımızın Türkçeyi nasıl keşmekeş içine düşürdüklerini örnekler ve istatistiklerle göstermektedir.
Atatürk’ün mirasiyle yaşıyan Türk Dil Kurumu kapatılarak yerine bir dil akademisi kurulması için son günlerde büyüyen cereyana da, Uriel Heyd, bilmeden, tam vaktinde cevap vermiş olmaktadır.
Bu konuda Uriel Heyd şöyle diyor:
«Dil Kurumu, Tarih ve Hukuk Kurumlarının aksine, sadece birer bilim müessesesi olarak kurulmamıştı. Atatürk bu Kuruma popüler bir mahiyet vermek, ve bütün halkı bu kurumun çalışmasiyle ilgilendirmek istemişti. Dil reformunun takibedeceği yolu bir uzmanlar topluluğu değil, millî rönesansın amaçlarını yüreğinde duyan bütün halk tabakalarının temsilcileri çizecekti. Onun için, Türk dilinin gelişmesiyle bilfiil ilgilenen ve Kurumun amacını benimsiyen, 22 yaşını bitirmiş her Türk Kuruma üye olabilecek ve Dil Kongrelerinde tam oy yetkisine sahip bulunacaktı.»
Atatürk’ü anlıyamıyan, yahut anlamaz görünmeyi politik hedeflerine daha uygun bulan birçok aydınlarımıza, bir yabancı kalemiyle de olsa, ne kadar yerinde bir hatırlatma!
Bülend ECEVİT
NOT:
(1) — Foundatons of Turkish Nationalism. The Life and Teachings of Ziya Gökalp (London, 1950).
(2) — Language Reform in [...]
Bir yabancı gözüyle dil devrimimiz
Ziya Gökalp ve onun getirdiği milliyetçilik anlayışı üzerine en önemli kitaplardan birini yazmış olan (1) Kudüs Üniversitesi profesörlerinden değerli Türkolog Uriel Heyd, Ondokuzuncu Yüzyılda Türkçe’de başlıyan arıtma hareketlerini inceliyerek günümüze kadar gelmekte ve bugün öz Türkçeciliğin karşılaştığı siyasal ve bilimsel meseleleri tarafsız bir görüşle ortaya koymaktadır.
Uriel Heyd’in en büyük meziyeti, Türk dil devrimi, o arada Dil Kurumunun çalışmalarını bir bütün olarak Atatürk devrimlerinin çerçevesi içinde görüp, yabancı bilginlerden beklenemiyecek bir anlayışla ele almasıdır. Atatürk’ün tarih kuramı için Arnold J. Toynbee’nin gösterdiği anlayışı, Uriel Heyd, belki daha fazlasiyle, dil devrimimiz için göstermiştir.
Dil devrimine karşı cephe alan aydınlarımızın bu İsrailli bilginden öğrenebilecekleri pek çok şey vardır.
Uriel Heyd’in kitabı, dil devrimimizi övmek için yazılmış bir kitap değildir. Uriel Heyd, lehte de aleyhte de olsa kendi duygu ve inançlarını okurlarından dikkatle gizlemeğe çalışmıştır. Fakat öz Türkçeciliğin Atatürk devrimleri arasında tuttuğu yeri o kadar ustalıkla belirtmiştir ki ister istemez ortaya dil devrimini savunan bir kitap çıkmış olmaktadır.
Uriel Heyd, üzerinde dikkatle durulmaya değer yapıcı tenkidlerde de bulunmakta ve gazetelerimizle yazarlarımızın Türkçeyi nasıl keşmekeş içine düşürdüklerini örnekler ve istatistiklerle göstermektedir.
Atatürk’ün mirasiyle yaşıyan Türk Dil Kurumu kapatılarak yerine bir dil akademisi kurulması için son günlerde büyüyen cereyana da, Uriel Heyd, bilmeden, tam vaktinde cevap vermiş olmaktadır.
Bu konuda Uriel Heyd şöyle diyor:
«Dil Kurumu, Tarih ve Hukuk Kurumlarının aksine, sadece birer bilim müessesesi olarak kurulmamıştı. Atatürk bu Kuruma popüler bir mahiyet vermek, ve bütün halkı bu kurumun çalışmasiyle ilgilendirmek istemişti. Dil reformunun takibedeceği yolu bir uzmanlar topluluğu değil, millî rönesansın amaçlarını yüreğinde duyan bütün halk tabakalarının temsilcileri çizecekti. Onun için, Türk dilinin gelişmesiyle bilfiil ilgilenen ve Kurumun amacını benimsiyen, 22 yaşını bitirmiş her Türk Kuruma üye olabilecek ve Dil Kongrelerinde tam oy yetkisine sahip bulunacaktı.»
Atatürk’ü anlıyamıyan, yahut anlamaz görünmeyi politik hedeflerine daha uygun bulan birçok aydınlarımıza, bir yabancı kalemiyle de olsa, ne kadar yerinde bir hatırlatma!
Bülend ECEVİT
NOT:
(1) — Foundatons of Turkish Nationalism. The Life and Teachings of Ziya Gökalp (London, 1950).
(2) — Language Reform in [...]
Dosyalar
Koleksiyon
Alıntı
“Bir Yabancı Gözüyle Dil Devrimimiz,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, 25 Nisan 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/292 ulaşıldı.
