Anayasa Gecikemez

Anayasa Gecikemez 

Ulus, "Günaydın" ss. 1, 2 

1961-01-22 

Rahşan Ecevit Arşivi, "Günaydın Yazı Dizisi 1960-61" 

Anayasa gecikemez

Kurucu Meclisin, yeni Anayasayı ve Seçim Kanununu hazırlarken işleri biraz yavaş aldığı kaygısı basında belirtilmeğe başladı. Bu, şimdi ortada bir gecikme belirtisi bulunmasından değil de, Devrimin ilk günü yeni bir Anayasa metni hazırlamakla görevlendirilen Bilim Kurulu çalışmalarının pek uzun sürmüş olmasından doğan bir kaygı olsa gerektir.

Böyle kaygıları, rejimin bir an önce normalleşmesini, demokrasinin kısa zamanda bütün teminat müesseseleriyle işler duruma gelmesini isteyen iyi niyetli kimselerin beslediğine şüphe yok. Fakat Kurucu Meclis Kanununun bir özelliği, belki Bilim Kurulu çalışmalarının çok uzamasından da ders alınarak, Anayasa hazırlanışında herhangi bir gecikmeyi müeyyidelerle önlemiş bulunmasıdır. Bu müeyyideler kanunda o kadar kesindir ki, bir gecikmenin imkânsız olduğu güvenle söylenebilir. Yer yer uyanmaya başlayan kaygıları gidermek için, bu müeyyideleri bir kere daha hatırlamak yetecektir.

En kesin müeyyide, Geçici Anayasaya eklenen 157 sayılı kanunun 34. maddesindedir. Bu maddeye göre,

«Kurucu Meclis ,Anayasa ile Seçim Kanununu en geç 27 Mayıs 1961 tarihine kadar tamamlar. Bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere 15 gün uzatılabilir.

«Anayasa bu tarihe kadar yine tamamlanmış olmazsa 35. maddeye göre Temsilciler Meclisinin yerini alacak yeni bir Temsilciler Meclisi seçilir.»

35. maddeye bakıldığında ise, Kurucu Meclisin Anayasayı belirli tarihe kadar hazırlıyamaması veya hazırlanıp halk oyuna sunulan Anayasa metninin halk tarafından reddedilmesi halinde doğrudan doğruya genel seçim yoluyla yeni bir Temsilciler Meclisi kurulacağı görülür.

Demek ki, Kurucu Meclis, belirli süre içinde, yani en geç Haziranın ilk yarısı içinde, Anayasayı hazırlayıp referanduma gidemezse, Kurucu Meclisin bir uzvunu teşkil eden Temsilciler Meclisi, kendiliğinden münfesih olacaktır.

Kurucu Meclisin Anayasayı zamanında hazırlaması ve bu Anayasanın halk tarafından kabul edilmesi halinde de, Anayasa zamanında yetiştirilemediği veya referandumda reddedildiği ve halk tarafından yeni bir Temsilciler Meclisi seçildiği takdirde de, milletvekili seçimleri Ekim sonuna kadar mutlaka yapılmış ve yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi en geç 29 Ekim 1961 günü görevine başlamış olmalıdır. Bu da kanunun emridir.

Gerek kanun, gerek kanuna uygun olarak hazırlanan Kurucu Meclis ve Temsilciler Meclisi İçtüzükleri, Anayasanın ve Seçim Kanununun zamanında yetiştirilmesi için gerekli çalışma temposunu da müeyyidelere bağlıyarak tespit etmiştir. Öyle ki, Temsilciler Meclisi açıldığı gün seçilen ve derhal çalışmağa başlıyan yirmişer kişilik Anayasa ve Seçim Kanunu Komisyonları. hazırlıyacakları tasarıları,
10 Mart'a kadar Meclis genel kuruluna getirmek zorundadırlar. Bu tarihe kadar tasarılar Meclise sunulmuş olmazsa, Meclis, hali ile, Anayasayı ve seçim kanununu görüşmeye başlıyacaktır.

Temsilciler Meclisinden geçen tasarıların Millî Birlik Komitesinde gecikmeden görüşülmesi ve karara bağlanması da, zaman süreleri bakımından kanunla kesin olarak sınırlanmıştır.

Bu durumda, herhangi bir gecikme ihtimalinden kaygı duymağa yer olmadığı açıkça görülse gerektir. Temsilciler Meclisi, Anayasayı ve seçim kanununu zamanında yetiştiremezse, ödevini yapamamış sayılacak ve kendiliğinden münfesih olacaktır. Elbette ki, taşıdığı sorumluluğu bilen, yüklendiği ödevin şerefini idrak eden bir tek Temsilciler Meclisi üyesi, buna sebep olmayı istemez.

Fakat, gecikme ihtimalini önleyici bütün bu müeyyidelere rağmen, Anayasanın zamanında yetişmesi için yapılacak bütün uyarışları sevinçle karşılamak gerekir. Bu, Türk halkoyunun Anayasa çalışmaları karşısındaki uyanıklığının ve normal demokratik rejime bir an önce kavuşma isteğinin ,yersiz bir kaygıya dayanıyor olsa da, sıhhatli bir belirtisidir.